وقتی زن درخواست مهریه می کند: راهنمای کامل حقوقی
وقتی زن درخواست مهریه می کند
وقتی زن درخواست مهریه می کند، او می تواند از دو مسیر قانونی اصلی، یعنی اداره ثبت اسناد و املاک یا دادگاه خانواده، برای مطالبه حق خود اقدام کند. انتخاب مسیر به شرایط پرونده، به ویژه وجود یا عدم وجود اموال مشخص از سوی زوج و هدف زوجه (مثل جلب یا ممنوع الخروجی)، بستگی دارد تا بهترین نتیجه حاصل شود.
دریافت مهریه، که یک حق مالی مشروع و قانونی برای زن است، اغلب با پیچیدگی های حقوقی و اجرایی همراه است. آشنایی کامل با فرآیندهای قانونی، مدارک مورد نیاز و مسیرهای مطالبه مهریه می تواند به زن در احقاق حقوق خود یاری رساند. این آگاهی به زنان کمک می کند تا با دیدی روشن و گام هایی مطمئن، این مسیر را طی کنند و از سردرگمی ها و چالش های احتمالی جلوگیری نمایند. هدف اصلی این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی است تا تمامی جنبه های حقوقی و اجرایی مربوط به درخواست و وصول مهریه را به زبانی ساده و قابل فهم تشریح کند. با مطالعه این راهنما، مخاطبان می توانند اطلاعات دقیق و به روز را کسب کرده و بهترین تصمیم را برای احقاق حق قانونی خود بگیرند.
مبانی قانونی مهریه: شناخت حق و انواع آن
مهریه یکی از مهمترین حقوق مالی زن در عقد نکاح است که از لحظه جاری شدن صیغه عقد، مالکیت آن به زن تعلق می گیرد. این حق، که در قانون مدنی ایران به تفصیل مورد توجه قرار گرفته، پشتوانه مالی و حمایتی برای زن محسوب می شود و حتی در صورت طلاق یا فوت همسر، زن می تواند آن را مطالبه کند. شناخت دقیق مبانی و انواع مهریه، نخستین گام در مسیر مطالبه آن است.
تعریف مهریه و مالکیت آن: حق زن از زمان عقد
بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران، به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک تمام مهریه می شود. این مالکیت بدان معناست که زن می تواند هر زمان که بخواهد، مهریه خود را مطالبه کرده و هرگونه تصرفی در آن انجام دهد؛ حتی اگر از شوهر خود تمکین نکرده باشد، مگر اینکه خود زن به موجب یک سند رسمی یا توافقی معتبر، مهریه اش را به شوهر ببخشد. مهریه می تواند شامل هر چیزی باشد که از نظر شرعی و قانونی مالیت داشته و مشروع باشد. آنچه در عرف جامعه ایرانی بیشتر به عنوان مهریه تعیین می شود، سکه بهار آزادی، سکه امامی، نیم سکه یا ربع سکه، طلا، وجه نقد، و یا ملک غیرمنقول است. انتخاب نوع مهریه کاملاً به توافق زوجین در هنگام عقد بستگی دارد.
انواع مهریه از نظر ماهیت و زمان پرداخت
مهریه، بسته به زمان و شرایط پرداخت، به دو دسته اصلی تقسیم می شود که هر یک ویژگی های خاص خود را دارند:
مهریه عندالمطالبه: درخواست آسان و فوری
مهریه عندالمطالبه به مهریه ای گفته می شود که زن به محض جاری شدن عقد نکاح، می تواند آن را از همسر خود طلب کند. در این نوع مهریه، زن نیازی به اثبات تمکن مالی مرد برای دریافت مهریه ندارد و مرد موظف است به محض درخواست زن، مهریه را پرداخت کند. این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است و فرآیند مطالبه آن نسبتاً ساده تر است، زیرا اساس بر قابلیت پرداخت فوری آن توسط مرد گذاشته شده است.
مهریه عندالاستطاعه: لزوم اثبات توانایی مالی
در مقابل، مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی مرد می شود. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند این نوع مهریه را مطالبه کند که ثابت شود مرد تمکن مالی برای پرداخت آن را دارد. در این حالت، بار اثبات تمکن مالی مرد بر عهده زن خواهد بود و او باید با ارائه مستنداتی مانند لیست اموال، فیش حقوقی، یا سایر مدارک مالی، توانایی مرد را به دادگاه اثبات کند. این روش، مطالبه مهریه را پیچیده تر و زمان برتر می کند، زیرا بدون اثبات استطاعت، امکان مطالبه قانونی وجود نخواهد داشت. همچنین، در مهریه عندالاستطاعه، امکان جلب و ممنوع الخروجی مرد وجود ندارد.
موارد خاص عدم تعلق مهریه به زن
با وجود اینکه مهریه حق مسلم زن محسوب می شود، در برخی شرایط خاص، ممکن است تمام یا بخشی از آن به زن تعلق نگیرد. شناخت این موارد برای جلوگیری از انتظارات نادرست و اتلاف وقت در فرآیند قانونی اهمیت دارد. این موارد به شرح زیر هستند:
- فسخ نکاح به دلیل فریب در ازدواج: اگر یکی از زوجین قبل از عقد، طرف مقابل را فریب داده و پس از عقد این فریب آشکار شود و نکاح فسخ گردد، در صورتی که نزدیکی صورت نگرفته باشد، مهریه ای به زن تعلق نمی گیرد. اگر نزدیکی انجام شده باشد، مهریه المثل به زن تعلق می گیرد.
- طلاق قبل از نزدیکی: اگر طلاق قبل از وقوع نزدیکی میان زوجین اتفاق بیفتد، زن مستحق نصف مهریه تعیین شده است.
- زنای زوجه قبل از عقد (در صورت اثبات): در صورتی که اثبات شود زن قبل از عقد به مرد فریب داده و اقدام به زنا کرده است، مرد می تواند از پرداخت مهریه خودداری کند. البته اثبات این موضوع در محاکم قضایی بسیار دشوار است و نیاز به ادله محکمه پسند دارد.
- عدم تمکین زن: بر خلاف تصور رایج، عدم تمکین زن، باعث از دست رفتن مهریه نمی شود. عدم تمکین تنها ممکن است حق نفقه را از زن سلب کند، اما مالکیت مهریه به محض عقد ایجاد می شود و زن همچنان حق مطالبه مهریه را خواهد داشت.
مسیرهای قانونی مطالبه مهریه: گام به گام تا احقاق حق
برای زنانی که تصمیم به مطالبه مهریه خود گرفته اند، شناخت مسیرهای قانونی و مراحل اجرایی آن حیاتی است. این مسیرها به طور کلی به دو روش اصلی تقسیم می شوند: اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و اقدام از طریق دادگاه خانواده. انتخاب روش مناسب به شرایط خاص هر پرونده، از جمله وجود اموال قابل توقیف از سوی مرد، سرعت مورد انتظار و هدف زن از مطالبه (مانند جلب یا ممنوع الخروجی) بستگی دارد.
مدارک ضروری برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه
پیش از هر اقدامی، جمع آوری و آماده سازی مدارک لازم برای مطالبه مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است. این مدارک شامل موارد زیر هستند:
- سند ازدواج (عقدنامه): اصل و کپی مصدق سند ازدواج، اصلی ترین مدرک برای اثبات عقد و میزان مهریه است.
- مدارک شناسایی زوجه: شامل اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زن.
- لیست اموال زوج (در صورت اطلاع): اگر زن از اموال منقول یا غیرمنقول همسر خود مطلع است (مانند سند ملک، شماره حساب بانکی، مشخصات خودرو)، ارائه این اطلاعات می تواند به تسریع فرآیند توقیف اموال کمک کند.
مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد
مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (اجرائیه ثبتی) یکی از روش های رایج و در برخی موارد، سریع تر برای وصول مهریه است. این روش به ویژه زمانی که مرد دارای اموال مشخصی است، می تواند کارآمد باشد.
مزایا و محدودیت های روش ثبتی
مزایا:
- سرعت عمل: معمولاً فرآیند رسیدگی در اداره ثبت، سریع تر از دادگاه است.
- هزینه کمتر: در این روش، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست که می تواند بار مالی اولیه را برای زن کاهش دهد.
- امکان ممنوع الخروج کردن مرد: زن می تواند از طریق اداره ثبت، درخواست ممنوع الخروجی همسر خود را ارائه دهد. این امکان برای مطالبه مهریه وجه نقد، حتی اگر از معادل ۱۱۰ سکه بیشتر باشد، نیز وجود دارد.
- سهولت در توقیف اموال: در صورت معرفی اموال مشخص توسط زن، اداره ثبت به سرعت برای توقیف آن ها اقدام می کند.
محدودیت ها:
- عدم امکان جلب و زندانی کردن مرد: اداره ثبت صلاحیت صدور حکم جلب یا زندانی کردن مرد را ندارد. این امر تنها از طریق دادگاه و تا سقف ۱۱۰ سکه امکان پذیر است.
- نیاز به معرفی اموال توسط زن: این روش زمانی موثر است که زن از اموال مشخص و قابل توقیف مرد اطلاع داشته باشد. اگر مرد اموالی برای معرفی نداشته باشد، این روش کارایی چندانی نخواهد داشت.
مراحل اجرایی در اداره ثبت
- مراجعه به دفتر ازدواج یا اداره اجرای ثبت: ابتدا زن باید با سند ازدواج و مدارک شناسایی خود به دفتر ازدواجی که عقد در آن جاری شده یا مستقیماً به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه کند.
- درخواست صدور اجرائیه: پس از ثبت درخواست، اداره ثبت یک اجرائیه صادر می کند و آن را به مرد ابلاغ می کند.
- معرفی و توقیف اموال: زن می تواند در این مرحله یا مراحل بعدی، اموال مرد را (مانند حساب بانکی، ملک، خودرو) معرفی کند تا توسط اداره ثبت توقیف شوند.
- مزایده و وصول مهریه: پس از توقیف اموال و طی مراحل قانونی، اموال به مزایده گذاشته شده و از محل فروش آن ها، مهریه زن پرداخت می شود.
مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده
مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده، مسیری است که در آن زن با تقدیم دادخواست به دادگاه، درخواست وصول مهریه خود را مطرح می کند. این روش در مواردی که مرد اموال آشکاری ندارد یا هدف زن، جلب مرد است، بیشتر توصیه می شود.
صلاحیت مراجع قضایی: شورای حل اختلاف و دادگاه
- شورای حل اختلاف: برای مطالبه مهریه هایی که ارزش آن ها تا سقف ۲۰ میلیون تومان (در زمان نگارش این مقاله) است، رسیدگی در شورای حل اختلاف صورت می گیرد.
- دادگاه خانواده: برای مهریه هایی با ارزش بالاتر از ۲۰ میلیون تومان، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است.
مزایا و معایب اقدام از طریق دادگاه
مزایا:
- امکان درخواست تامین خواسته: زن می تواند همزمان با تقدیم دادخواست یا حتی قبل از آن، درخواست تامین خواسته را مطرح کند. این امر به دادگاه اجازه می دهد تا به صورت فوری، اموال مرد را توقیف کند و از انتقال آن ها توسط زوج جلوگیری نماید.
- امکان جلب و زندانی کردن مرد: از طریق دادگاه، و مطابق با قانون جدید حمایت خانواده، امکان صدور حکم جلب و زندانی کردن مرد تا سقف ۱۱۰ سکه یا معادل وجه نقد آن (در صورت عدم توانایی پرداخت و اعسار) وجود دارد.
- کارایی در صورت عدم وجود اموال آشکار: حتی اگر مرد اموال آشکاری نداشته باشد، دادگاه می تواند با استعلام از مراجع مختلف، به شناسایی اموال او کمک کند.
معایب:
- زمان بر بودن فرآیند: رسیدگی در دادگاه ها معمولاً زمان برتر از اداره ثبت است و ممکن است چندین ماه یا حتی بیشتر طول بکشد.
- پرداخت هزینه دادرسی: زن باید در ابتدای فرآیند، هزینه دادرسی را پرداخت کند. البته این هزینه در نهایت می تواند از مرد مطالبه شود.
مراحل اجرایی در دادگاه خانواده
- مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: زن با در دست داشتن مدارک شناسایی و سند ازدواج، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم می کند.
- تقدیم دادخواست و تشکیل پرونده: دادخواست از طریق دفتر خدمات به دادگاه صالح ارسال شده و پرونده قضایی تشکیل می شود.
- رسیدگی در دادگاه: دادگاه پس از ابلاغ دادخواست به مرد و شنیدن اظهارات طرفین، به پرونده رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می کند.
- اجرای حکم: پس از صدور حکم قطعی، مراحل اجرایی از طریق واحد اجرای احکام دادگستری آغاز می شود که می تواند شامل توقیف اموال، جلب، یا تقسیط مهریه باشد.
انتخاب بهترین روش: مقایسه و نکات کلیدی
انتخاب مسیر درست برای اجرا گذاشتن مهریه، به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر مرد اموال مشخص و قابل توقیف (غیر از مستثنیات دین) دارد و زن تمایلی به جلب او ندارد و صرفاً به دنبال وصول مهریه از محل اموال است، اقدام از طریق اداره ثبت اسناد معمولاً سریع تر و کم هزینه تر خواهد بود و امکان ممنوع الخروج کردن مرد برای مهریه را نیز فراهم می کند. اما اگر مرد اموال آشکاری ندارد یا زن به دنبال اعمال فشار از طریق جلب یا حکم جلب مهریه است، مسیر دادگاه خانواده مناسب تر خواهد بود. در برخی موارد، ممکن است ابتدا از طریق ثبت اقدام شود و در صورت عدم موفقیت، به دادگاه مراجعه شود. مشاوره با یک وکیل متخصص خانواده می تواند در این انتخاب بسیار مؤثر باشد.
مطالبه مهریه یک فرآیند پیچیده حقوقی است که آگاهی از جزئیات آن می تواند به احقاق حق زن کمک شایانی کند. انتخاب مسیر صحیح، بسته به شرایط زوج و اهداف زوجه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
نقش وکیل در پرونده مهریه
اگرچه مطالبه مهریه بدون وکیل نیز امکان پذیر است، اما حضور یک وکیل متخصص خانواده می تواند فرآیند را برای زن به مراتب ساده تر، سریع تر و نتیجه بخش تر کند. وکیل با اشراف کامل بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند مدارک لازم را به درستی جمع آوری، دادخواست را تنظیم و از حقوق موکل خود در دادگاه یا اداره ثبت دفاع کند. او همچنین می تواند در شناسایی اموال مرد، پیگیری مراحل اجرایی، درخواست تامین خواسته و سایر اقدامات قانونی، راهنمایی های ارزشمندی ارائه دهد. بنابراین، اگرچه گرفتن وکیل برای مهریه اجباری نیست، اما با توجه به پیچیدگی های این پرونده ها، توصیه اکید می شود.
قانون جدید مهریه و تأثیر آن: محدودیت ۱۱۰ سکه
در سال های اخیر، تغییراتی در قوانین مربوط به مهریه ایجاد شده که مهمترین آن، محدودیت ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای حبس است. این قانون، که اغلب به عنوان قانون جدید مهریه یا مهریه ۱۱۰ سکه شناخته می شود، در قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مطرح شده و تأثیرات قابل توجهی بر فرآیند مطالبه مهریه گذاشته است. درک صحیح این قانون برای زنان و مردان بسیار حیاتی است.
تبیین قانون ۱۱۰ سکه: تضمین اجرای حبس، نه محدودیت مهریه
اغلب این تصور نادرست وجود دارد که با قانون جدید ۱۱۰ سکه، میزان مهریه زن به ۱۱۰ سکه محدود شده است. اما این برداشت صحیح نیست. طبق این قانون، هر مقدار مهریه که در سند ازدواج ثبت شده باشد، معتبر است و زن حق مطالبه کل آن را دارد. قانون جدید تنها بر ضمانت اجرای حبس یا همان جلب مرد تأثیر می گذارد.
به این معنا که اگر مردی توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد و اعسار او در دادگاه اثبات نشود، تنها تا سقف ۱۱۰ سکه یا معادل ریالی آن، می توان او را به دلیل عدم پرداخت مهریه جلب و زندانی کرد. برای مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن دیگر نمی تواند حکم جلب مرد را بگیرد. در این شرایط، زن فقط می تواند با معرفی اموال مرد، مهریه باقی مانده را وصول کند. اگر مرد هیچ مالی برای معرفی نداشته باشد، عملاً وصول مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه با چالش جدی مواجه خواهد شد. این قانون با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و متوازن کردن حقوق زوجین وضع شده است.
برای مثال، اگر مهریه زنی ۵۰۰ سکه باشد و مرد فقط تا ۱۱۰ سکه را پرداخت کند یا امکان توقیف اموالش برای این مقدار وجود داشته باشد، زن برای وصول ۳۹۰ سکه باقی مانده دیگر نمی تواند درخواست جلب او را مطرح کند و باید از طرق دیگر مانند معرفی اموال، مهریه خود را مطالبه نماید. بنابراین، مرد را به دلیل نپرداختن کل مهریه زندانی نمی کنند، بلکه تنها تا سقف ۱۱۰ سکه ضمانت اجرای حبس وجود دارد.
مهریه وجه نقد: نحوه محاسبه و نکات مهم
مهریه می تواند به صورت وجه نقد نیز تعیین شود. در این صورت، با توجه به تورم و تغییر ارزش پول، نحوه محاسبه مهریه وجه نقد به نرخ روز از اهمیت بالایی برخوردار است. تبصره اول ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به این موضوع پرداخته و مقرر می دارد که اگر مهریه وجه رایج باشد، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد، که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد، محاسبه و به زن پرداخت خواهد شد. مگر اینکه زوجین در حین عقد به نحو دیگری توافق کرده باشند.
نکات مهم در این خصوص عبارتند از:
- ملاک نرخ روز پرداخت: ملاک برای محاسبه مهریه وجه نقد، نرخ روز پرداخت مهریه توسط شوهر است، نه تاریخ اقامه دعوی و تقدیم دادخواست توسط زن. این موضوع اهمیت زمان بندی پرداخت را برای مرد و زمان بندی مطالبه را برای زن مشخص می کند.
- فوت زوج: اگر زوج فوت کند، مهریه وجه نقد صرفاً تا تاریخ فوت شوهر به نرخ روز محاسبه می شود و نه تا تاریخ انحصار وراثت یا درخواست زن.
این تبصره به زن اطمینان می دهد که حتی با گذشت زمان و کاهش ارزش پول، مهریه او به ارزش واقعی و روز محاسبه و پرداخت خواهد شد.
اقدامات حمایتی و دفاعی در فرآیند مطالبه مهریه
در طول فرآیند مطالبه مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، اقدامات حمایتی مختلفی برای زن و همچنین امکانات دفاعی برای مرد وجود دارد. شناخت این اقدامات می تواند به طرفین کمک کند تا با آگاهی بیشتری در مسیر حقوقی قدم بردارند و از حقوق خود دفاع کنند.
توقیف اموال زوج: اهمیت تأمین خواسته
یکی از نگرانی های اصلی زنان در زمان مطالبه مهریه، احتمال انتقال اموال توسط مرد برای فرار از پرداخت مهریه است. برای جلوگیری از این اتفاق، قانونی تحت عنوان تامین خواسته وجود دارد.
تامین خواسته به معنای درخواست توقیف فوری اموال مرد توسط دادگاه است تا پیش از آنکه مرد فرصت انتقال یا پنهان کردن اموال خود را پیدا کند، این اموال در اختیار دادگاه قرار گرفته و به عنوان تضمین پرداخت مهریه عمل کنند. این درخواست می تواند همزمان با تقدیم دادخواست اصلی مطالبه مهریه یا حتی پیش از آن ارائه شود. اگر درخواست تأمین خواسته قبل از ابلاغ دادخواست اصلی صادر شود، زن موظف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار تأمین خواسته، دادخواست اصلی مطالبه مهریه را ثبت کند؛ در غیر این صورت، با درخواست مرد، اموال از توقیف آزاد خواهند شد.
تفاوت ممنوع الخروجی و جلب در مهریه:
- ممنوع الخروجی: این اقدام به معنای منع مرد از خروج از کشور است و معمولاً از طریق اداره ثبت یا دادگاه قابل درخواست است. ممنوع الخروجی می تواند فشار قابل توجهی بر مرد وارد کند تا مهریه را پرداخت نماید، اما به معنای حبس او نیست.
- جلب (بازداشت): این اقدام که تنها از طریق دادگاه و تا سقف ۱۱۰ سکه امکان پذیر است، به معنای بازداشت فیزیکی مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه است. جلب پس از صدور حکم قطعی مهریه و در صورت عدم پرداخت آن، با درخواست زن صادر می شود و منجر به حبس مرد خواهد شد، مگر اینکه وی اعسار خود را ثابت کند یا مهریه را بپردازد.
مستثنیات دین: اموال غیرقابل توقیف
همواره این سوال مطرح است که «اموالی که مرد دارد ولی قابل توقیف نیستند (مستثنیات دین) کدامند؟». قانون برای حمایت از زندگی حداقلی محکوم علیه، اموالی را مشخص کرده که حتی در صورت بدهی، قابل توقیف نیستند. این اموال که به آن ها «مستثنیات دین» گفته می شود، طبق ماده ۲۴ قانون محکومیت های مالی شامل موارد زیر هستند:
- منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه و افراد تحت تکفل او باشد.
- اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
- آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها.
- وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
- تلفن مورد نیاز مدیون.
- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
شناسایی این موارد برای زن و وکیل او اهمیت دارد تا از اتلاف وقت در توقیف اموالی که قانونی نیست، جلوگیری شود.
اعسار و تقسیط مهریه: حقوق زوج در پرداخت
اعسار مهریه و تقسیط آن، حقی است که قانون برای مردان در نظر گرفته تا در صورتی که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارند، بتوانند آن را به صورت اقساطی بپردازند. آیا مرد می تواند درخواست قسط بندی مهریه را بدهد؟ بله، مرد می تواند پس از محکومیت به پرداخت مهریه، دادخواست اعسار از پرداخت دفعی مهریه را به دادگاه تقدیم کند و تقاضای تقسیط مهریه نماید.
شرایط پذیرش اعسار:
- اثبات عدم تمکن مالی: مرد باید با ارائه مدارک و شهادت شهود، عدم توانایی خود در پرداخت یکجای مهریه را به دادگاه اثبات کند.
- بررسی دادگاه: دادگاه پس از بررسی اظهارات طرفین و وضعیت مالی مرد (از جمله شغل و درآمد او)، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل یک پیش پرداخت (مثلاً ۲۰ سکه) و اقساط ماهانه یا دوره ای (مثلاً هر دو ماه یک سکه) خواهد بود.
تأثیر حکم اعسار بر ممنوع الخروجی و جلب مرد: در صورتی که مرد طبق حکم دادگاه، پیش پرداخت اولیه و اقساط تعیین شده را به موقع پرداخت کند، دیگر نمی توان او را جلب یا ممنوع الخروج کرد. اگر مرد اقساط را تا سقف ۱۱۰ سکه پرداخت نکند، با درخواست زن، دادگاه مجدداً حکم جلب او را صادر خواهد کرد. اما برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، حتی با عدم پرداخت اقساط نیز، امکان جلب مرد وجود ندارد.
نتیجه گیری
مطالبه مهریه، چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه، فرآیندی حقوقی است که نیازمند آگاهی و پیگیری دقیق است. از لحظه درخواست مهریه و شناخت انواع آن (عندالمطالبه یا عندالاستطاعه) تا اجرا گذاشتن مهریه و درک قانون جدید مهریه (محدودیت ۱۱۰ سکه برای جلب)، هر مرحله نیازمند اطلاعات صحیح و تصمیم گیری آگاهانه است. جمع آوری مدارک لازم برای مهریه، انتخاب مسیر مناسب (ثبت یا دادگاه)، و آشنایی با مفاهیمی چون توقیف اموال برای مهریه و مستثنیات دین در مهریه، گام های اساسی در این مسیر هستند.
این مقاله تلاش کرد تا با تشریح تمامی جنبه های حقوقی و اجرایی مربوط به نحوه مطالبه مهریه و مراحل گرفتن مهریه، راهنمای جامعی برای زنان و سایر افراد علاقه مند به حقوق خانواده باشد. با توجه به پیچیدگی های حقوقی و تغییرات قوانین، مشورت با وکلای متخصص در زمینه حقوق خانواده برای هر پرونده خاص، نه تنها توصیه می شود بلکه می تواند مسیر احقاق حق را هموارتر و سریع تر کند. آگاهی، کلید اصلی در دست یابی به حقوق قانونی است.