چک ثبت نشده قابل شکایت است

بسیاری از دارندگان چک های صیادی که توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت نشده اند، با این سوال اساسی مواجه می شوند که آیا می توانند برای وصول وجه این چک ها اقدام قانونی کنند؟ بله، چک ثبت نشده قابل شکایت است، اما مسیر حقوقی آن کاملاً متفاوت از چک های ثبت شده صیادی است و نیازمند آگاهی دقیق از قوانین و مراحل مربوطه است.

با اجرای قانون جدید صدور چک، تغییرات اساسی در نحوه اعتباربخشی و وصول چک ها ایجاد شد که هدف آن افزایش شفافیت و کاهش آمار چک های برگشتی بود. یکی از مهمترین این تغییرات، الزام به ثبت اطلاعات چک در سامانه یکپارچه صیاد است. اما در عمل، ممکن است به دلایل مختلفی همچون ناآگاهی یا سهل انگاری، چک بدون ثبت در سامانه به دارنده تحویل شود. این وضعیت، چالش های حقوقی خاص خود را دارد و وصول وجه این دسته از چک ها مستلزم پیگیری از طریق مراجع قضایی و طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه سند عادی است.

چک ثبت نشده چیست و چه تفاوتی با چک صیادی دارد؟

پس از اصلاح قانون صدور چک در سال ۱۳۹۷ و اجرایی شدن کامل آن از سال ۱۴۰۰، کلیه برگه های چک جدید (معروف به چک های صیادی بنفش رنگ) برای برخورداری از مزایای قانونی یک سند تجاری، باید در سامانه یکپارچه صیاد (مستقر در بانک مرکزی) ثبت شوند. این فرآیند دو مرحله ای شامل ثبت اطلاعات چک توسط صادرکننده و تأیید دریافت آن توسط ذینفع (دارنده) است.

تعریف چک ثبت نشده در سامانه صیاد

چک ثبت نشده به برگه ای از چک صیادی گفته می شود که صادرکننده، مشخصات آن (شامل مبلغ، تاریخ و هویت ذینفع) را در سامانه صیاد ثبت نکرده و به تبع آن، دارنده نیز نتوانسته دریافت و مالکیت آن را تأیید کند. این وضعیت باعث می شود که چک از مهمترین ویژگی های یک سند تجاری، یعنی قابلیت اجرایی مستقیم و پیگیری های سریع بانکی و ثبتی، محروم بماند.

چرا بانک وجه چک ثبت نشده را پرداخت نمی کند؟

قانون جدید صدور چک، بانک ها را مکلف کرده است که از پرداخت وجه چک هایی که اطلاعات آن ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، خودداری کنند. این اقدام در راستای اجرای تبصره ۱ ماده ۲۱ مکرر قانون مذکور است که به صراحت بیان می دارد: «…در صورتی که مالکیت آن ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آن ها خودداری نمایند.» بنابراین، عدم ثبت چک در سامانه صیاد به منزله عدم اعتبار آن از نظر بانکی برای پرداخت مستقیم است و دارنده نمی تواند با مراجعه به بانک، وجه آن را دریافت کرده یا حتی گواهی عدم پرداخت (برگشتی) صادر کند. این بخش از قانون به نوعی ضمانت اجرایی برای الزام صادرکنندگان به ثبت چک در سامانه است تا بدین وسیله، شفافیت و امنیت مبادلات مالی افزایش یابد.

تفاوت های کلیدی چک ثبت شده و ثبت نشده (سند عادی در برابر سند تجاری)

درک تفاوت های بنیادین میان چک ثبت شده (صیادی) و چک ثبت نشده، برای انتخاب مسیر قانونی صحیح جهت وصول وجه ضروری است. این تفاوت ها شامل موارد زیر است:

قابلیت اجرایی و نحوه پیگیری

• چک صیادی (ثبت شده): این چک، پس از ثبت در سامانه و تأیید دارنده، دارای قابلیت اجرایی مستقیم و در حکم اسناد لازم الاجرا است. به این معنی که در صورت عدم پرداخت وجه آن توسط بانک و صدور گواهی عدم پرداخت، دارنده می تواند مستقیماً به مراجع قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه کند. حتی امکان پیگیری از طریق اداره ثبت اسناد و املاک نیز وجود دارد.
• چک ثبت نشده: این چک از نظر حقوقی، اعتبار یک سند تجاری لازم الاجرا را ندارد و صرفاً به عنوان یک «سند عادی» محسوب می شود که دال بر بدهکاری صادرکننده است. بنابراین، برای وصول وجه آن، دارنده باید از طریق طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه در دادگاه اقدام کند.

امکان صدور گواهی عدم پرداخت

• چک صیادی (ثبت شده): بانک مکلف است در صورت عدم موجودی کافی حساب صادرکننده، گواهی عدم پرداخت (برگشتی) صادر کند که این گواهی خود مبنای پیگیری های قانونی بعدی است.
• چک ثبت نشده: بانک به دلیل عدم ثبت چک در سامانه صیاد، از پرداخت وجه و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری می کند. تنها مدرکی که از بانک می توان دریافت کرد، گواهی «عدم ثبت چک در سامانه صیاد» است که برای اثبات وضعیت چک در مراجع قضایی کاربرد دارد.

مسئولیت تضامنی ظهرنویسان

• چک صیادی (ثبت شده): یکی از مهمترین مزایای اسناد تجاری، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان است. به این معنی که اگر چک به افراد دیگری منتقل شده باشد و آن ها نیز آن را ظهرنویسی کرده باشند، در صورت عدم پرداخت وجه، دارنده می تواند وجه را از هر یک از ظهرنویسان یا صادرکننده مطالبه کند.
• چک ثبت نشده: از آنجا که این چک سند تجاری محسوب نمی شود، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان (در صورت وجود) به سادگی قابل استناد نیست و دعوا عمدتاً باید علیه صادرکننده اصلی مطرح شود.

تأمین خواسته بدون تودیع خسارت

• چک صیادی (ثبت شده): در دعاوی مربوط به چک صیادی (به عنوان سند تجاری)، دارنده می تواند بدون نیاز به تودیع مبلغی به عنوان خسارت احتمالی، تقاضای تأمین خواسته (مانند توقیف اموال صادرکننده) را از دادگاه داشته باشد. این امر به تسریع فرآیند وصول کمک می کند.
• چک ثبت نشده: در دعوای مطالبه وجه سند عادی، دارنده برای تقاضای تأمین خواسته، معمولاً باید مبلغی به عنوان خسارت احتمالی را نزد صندوق دادگستری تودیع کند تا از تضرر احتمالی خوانده جلوگیری شود.

آیا ثبت نکردن چک جدید جرم است؟ (توضیح کامل ضمانت اجرای عدم ثبت چک)

یکی از ابهامات رایج در خصوص چک های ثبت نشده این است که آیا اقدام صادرکننده در عدم ثبت چک در سامانه صیاد، جرم تلقی می شود و می توان از جنبه کیفری آن را پیگیری کرد؟ پاسخ قاطع به این سوال «خیر» است. ثبت نکردن چک در سامانه صیاد، به خودی خود جرم نیست و ضمانت اجرای آن صرفاً حقوقی است.

اصل قانونی بودن جرم و مجازات

در نظام حقوقی ایران، اصل «قانونی بودن جرم و مجازات» از اصول بنیادین است. این اصل به این معناست که هیچ عملی جرم محسوب نمی شود مگر اینکه در قانون به صراحت برای آن مجازات تعیین شده باشد. با بررسی قانون جدید صدور چک و همچنین قانون مجازات اسلامی، هیچ ماده ای یافت نمی شود که ثبت نکردن چک در سامانه صیاد را جرم انگاری کرده و برای آن مجازات کیفری در نظر گرفته باشد.

بررسی مواد قانونی مرتبط با ثبت چک و عدم جرم انگاری

تبصره ۱ ماده ۲۱ قانون صدور چک، که به الزامات ثبت چک در سامانه صیاد می پردازد، صرفاً به این موضوع اشاره می کند که: «…در صورتی که مالکیت آن ها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آن ها خودداری نمایند.» این تبصره و سایر مواد مرتبط، تنها ضمانت اجرای حقوقی را برای عدم ثبت چک پیش بینی کرده اند، یعنی عدم امکان وصول از طریق بانک و پیگیری های ثبتی مستقیم، و نه مجازات کیفری برای صادرکننده. هدف قانونگذار از این الزام، بیشتر ایجاد شفافیت، ردیابی آسان چک ها و جلوگیری از سوءاستفاده ها در بازار مالی بوده است تا جرم انگاری هرگونه تخلف. بنابراین، تصور اینکه ثبت نکردن چک، جرمی نظیر کلاهبرداری یا خیانت در امانت است، کاملاً اشتباه است.

تفاوت با جرم صدور چک بلامحل

جرم «صدور چک بلامحل» یک مفهوم کاملاً مجزا است و فقط در مورد چک هایی که کلیه شرایط قانونی (از جمله ثبت در سامانه صیاد) را دارا باشند، صدق می کند. یعنی زمانی که یک چک صیادی به صورت صحیح ثبت شده باشد، دارنده آن را به بانک ارائه دهد و حساب صادرکننده فاقد موجودی کافی باشد، آنگاه جرم صدور چک بلامحل محقق می شود و امکان پیگیری کیفری برای صادرکننده وجود دارد. در حالی که برای چک ثبت نشده، از آنجا که اساساً بانک به دلیل عدم ثبت، وجه آن را پرداخت نمی کند و گواهی عدم پرداخت صادر نمی شود، عملاً جرم صدور چک بلامحل نیز قابل تحقق نیست. به همین دلیل، تمام پیگیری ها برای چک ثبت نشده، باید از طریق مراجع حقوقی و با طرح دعوای مطالبه وجه سند عادی صورت گیرد.

باید به این نکته مهم توجه داشت که عدم ثبت چک در سامانه صیاد، به خودی خود جرم نیست و صرفاً ضمانت اجرای حقوقی دارد. این امر مانع از مطالبه وجه چک به عنوان یک سند عادی نخواهد شد.

مراحل گام به گام شکایت و وصول وجه چک ثبت نشده

وصول وجه چک ثبت نشده، برخلاف چک های صیادی ثبت شده که مسیر سریع تری دارند، نیازمند طی کردن یک فرآیند حقوقی دقیق و مرحله به مرحله است. آگاهی از این مراحل برای دارندگان چک های ثبت نشده که قصد شکایت از چک ثبت نشده را دارند، حیاتی است.

گام اول: دریافت گواهی عدم ثبت چک از بانک

نخستین و ضروری ترین اقدام برای دارنده چک ثبت نشده، مراجعه به شعبه بانکی است که چک مربوطه در آن صادر شده است. در این مرحله، دارنده باید تقاضای گواهی «عدم ثبت چک در سامانه صیاد» را از مسئول مربوطه (معمولاً رئیس شعبه یا متصدی امور اسناد) نماید. این گواهی تفاوت اساسی با «گواهی عدم پرداخت» دارد. بانک ها طبق قانون جدید، برای چک های ثبت نشده گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنند، بلکه صرفاً تأیید می کنند که اطلاعات این چک در سامانه صیاد ثبت نشده است. این مدرک، پایه و اساس طرح دعوای حقوقی در مراحل بعدی خواهد بود و اثبات کننده این است که چک شرایط لازم برای وصول از طریق بانک را نداشته است.

گام دوم: ارسال اظهارنامه رسمی به صادرکننده (توصیه حقوقی)

پیش از طرح دعوا در دادگاه، توصیه اکید می شود که یک اظهارنامه رسمی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای صادرکننده چک ثبت نشده ارسال شود. در این اظهارنامه، مشخصات کامل چک، مبلغ آن، تاریخ سررسید و عدم ثبت آن در سامانه صیاد ذکر شده و از صادرکننده به صورت رسمی درخواست می شود که ظرف مهلت مشخصی (مثلاً ۱۰ روز) نسبت به پرداخت وجه چک اقدام کند. ارسال اظهارنامه دارای دو فایده عمده است:

1. ممکن است صادرکننده با دریافت اظهارنامه، جهت جلوگیری از طرح دعوا و هزینه های مربوطه، بدهی خود را پرداخت کند.
2. در صورت عدم پرداخت و کشیده شدن کار به دادگاه، اظهارنامه به عنوان یک مدرک رسمی و معتبر دال بر مطالبه قانونی دارنده و اطلاع رسانی به صادرکننده محسوب می شود که می تواند در روند دادرسی بسیار مؤثر باشد.

گام سوم: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه سند عادی

پس از طی مراحل فوق و در صورت عدم وصول وجه، دارنده باید برای شکایت از چک ثبت نشده اقدام به تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه وجه سند عادی نماید. این دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و علیه صادرکننده چک مطرح می شود.

انتخاب مرجع صالح (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی)

مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده، بستگی به مبلغ چک دارد:

• شورای حل اختلاف: در صورتی که مبلغ چک (خواسته) تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد، دادخواست باید در شورای حل اختلاف محل اقامت خوانده یا محل صدور چک یا محل انجام تعهد، ثبت شود.
• دادگاه عمومی حقوقی: اگر مبلغ چک بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، مرجع صالح دادگاه عمومی حقوقی خواهد بود. انتخاب صحیح مرجع قضایی از اهمیت بالایی برخوردار است تا از اطاله دادرسی جلوگیری شود.

نکات مهم در نگارش دادخواست

نگارش دقیق و کامل دادخواست از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دادخواست باید شامل اطلاعات زیر باشد:

• مشخصات خواهان (دارنده چک): نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات خوانده (صادرکننده چک): نام، نام خانوادگی، کد ملی، آدرس و شماره تماس.
• خواسته: به صراحت «مطالبه وجه یک فقره سند عادی (چک ثبت نشده) به مبلغ … ریال به انضمام خسارت تأخیر تأدیه و کلیه هزینه های دادرسی».
• دلایل و مستندات: اصل برگه چک، گواهی عدم ثبت چک از بانک، و پرینت اظهارنامه رسمی (در صورت ارسال). هرگونه سند یا مدرک دیگری که رابطه مالی و طلبکاری را اثبات کند (مانند قرارداد، پیامک یا شهادت شهود) نیز می تواند ضمیمه شود.
• شرح ماوقع: توضیح مختصری از چگونگی دریافت چک، عدم ثبت آن در سامانه صیاد و امتناع بانک از پرداخت.

گام چهارم: فرآیند دادرسی و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه مربوطه (شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی حقوقی) ارجاع می شود. مراحل دادرسی به شرح زیر است:

1. تعیین وقت رسیدگی: دادگاه وقت رسیدگی را تعیین کرده و به طرفین (خواهان و خوانده) از طریق سامانه ثنا ابلاغ می کند.
2. حضور در جلسات و ارائه مدارک: حضور به موقع در جلسات دادرسی و ارائه مستندات و دفاعیات لازم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مرحله، خواهان باید ادعای خود را با مدارک ارائه شده اثبات کند.
3. صدور رأی: پس از استماع اظهارات طرفین و بررسی مدارک، قاضی ختم دادرسی را اعلام کرده و مبادرت به صدور رأی می کند. در صورت احراز صحت ادعای خواهان، حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه چک و خسارات مربوطه صادر خواهد شد.
4. امکان اعتراض (تجدیدنظر): رأی صادره، بسته به مبلغ خواسته، ممکن است قابل تجدیدنظرخواهی در مراجع بالاتر باشد. پس از طی مراحل تجدیدنظر و قطعیت حکم، مرحله اجرا آغاز می شود.

گام پنجم: اجرای حکم و توقیف اموال صادرکننده

پس از قطعی شدن حکم دادگاه مبنی بر محکومیت صادرکننده چک ثبت نشده، دارنده می تواند درخواست صدور اجراییه را از شعبه صادرکننده رأی مطرح کند. با صدور اجراییه، امکان توقیف اموال، حساب های بانکی، حقوق و سایر دارایی های صادرکننده (به میزان مبلغ محکومیت) فراهم می شود. این مرحله با مراجعه به واحد اجرای احکام دادگستری پیگیری می شود و تا زمان وصول کامل طلب، اقدامات اجرایی ادامه خواهد داشت.

مدارک لازم برای طرح دعوای مطالبه وجه چک ثبت نشده

برای موفقیت در شکایت از چک ثبت نشده و مطالبه وجه آن از طریق مراجع قضایی، جمع آوری و ارائه کامل و صحیح مدارک زیر ضروری است:

• اصل برگه چک ثبت نشده: این مدرک اصلی ترین دلیل و مستند خواهان است. ارائه اصل برگه چک برای طرح دعوا الزامی است و کپی آن به تنهایی کافی نخواهد بود.
• گواهی عدم ثبت چک از بانک: این گواهی که در گام اول از بانک مربوطه دریافت می شود، نشان می دهد که چک مورد نظر در سامانه صیاد ثبت نشده و به همین دلیل بانک از پرداخت وجه آن خودداری کرده است. این گواهی به دادگاه اثبات می کند که مسیر بانکی برای وصول این چک مسدود بوده است.
• مدارک هویتی خواهان (صاحب چک): شامل اصل و کپی کارت ملی، شناسنامه و در صورت نیاز سایر مدارک هویتی معتبر. برای اشخاص حقوقی، مدارک ثبتی شرکت و معرفی نامه نماینده قانونی الزامی است.
• رسید ثبت نام در سامانه ثنا: تمامی مراحل قضایی از جمله ابلاغ اوراق، تعیین وقت رسیدگی و اطلاع رسانی احکام از طریق سامانه ثنا صورت می گیرد. بنابراین، ثبت نام و احراز هویت در این سامانه برای خواهان (و خوانده) الزامی است.
• پرینت اظهارنامه رسمی (در صورت ارسال): اگر پیش از طرح دعوا، اظهارنامه رسمی به صادرکننده ارسال شده باشد، ارائه کپی برابر با اصل آن به همراه رسید ارسال، می تواند به عنوان دلیلی بر مطالبه قبلی و رسمی وجه از سوی دارنده مورد استناد قرار گیرد.
• سایر اسناد و مدارک اثبات کننده رابطه مالی: هرگونه مدرک دیگری که بتواند رابطه مالی میان خواهان و خوانده و منشأ صدور چک را اثبات کند، می تواند ضمیمه دادخواست شود. این مدارک شامل قراردادها، فاکتورهای خرید، رسیدها، پیامک ها، مکاتبات، شهادت شهود یا حتی مستندات مربوط به انتقال وجه می تواند باشد. ارائه این مدارک به تقویت ادعای خواهان کمک شایانی می کند.

گردآوری دقیق و منظم این مدارک نه تنها سرعت رسیدگی را افزایش می دهد، بلکه شانس موفقیت در دعوا را نیز به طور چشمگیری بالا می برد.

هزینه های قانونی شکایت از چک ثبت نشده

پیگیری حقوقی چک ثبت نشده مستلزم پرداخت هزینه هایی است که آگاهی از آن ها برای دارندگان چک ضروری است. این هزینه ها شامل موارد زیر می شود:

هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین بخش از هزینه ها مربوط به خدماتی است که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه می شود. این خدمات شامل:

• هزینه ثبت دادخواست: مبلغی ثابت است که بابت ثبت هر دادخواست در این دفاتر دریافت می شود.
• هزینه ثبت نام و احراز هویت ثنا: در صورت عدم ثبت نام قبلی، این هزینه برای ایجاد حساب کاربری در سامانه ثنا و احراز هویت دریافت می شود.
• هزینه تایپ و اسکن مدارک: در صورتی که نیاز به تایپ دادخواست یا اسکن مدارک برای ثبت در سامانه باشد، هزینه های مربوطه دریافت خواهد شد.

هزینه دادرسی (تعرفه ها بر اساس مبلغ خواسته)

مهمترین بخش هزینه های قانونی، هزینه دادرسی است که بر اساس مبلغ خواسته (یعنی مبلغ مندرج در چک) و مطابق تعرفه های قانونی تعیین می شود. این تعرفه ها ممکن است سالانه تغییر کنند، اما به طور معمول در سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:

مبلغ خواسته	درصد هزینه دادرسی
تا ۲۰ میلیون تومان	۲.۵ درصد از مبلغ خواسته
بیش از ۲۰ میلیون تومان	۳.۵ درصد از مبلغ مازاد بر ۲۰ میلیون تومان به علاوه ۰.۵ درصد از مبلغ ۲۰ میلیون تومان اول

این هزینه باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت شود. محاسبه دقیق آن توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می پذیرد.

امکان مطالبه هزینه ها از خوانده

نکته مثبت این است که در صورت پیروزی خواهان (دارنده چک) در دعوای حقوقی، تمامی هزینه های دادرسی و سایر خسارات قانونی (مانند حق الوکاله وکیل در صورت استفاده، و خسارت تأخیر تأدیه) که توسط خواهان پرداخت شده، قابل مطالبه از خوانده (صادرکننده چک) خواهد بود. به این معنا که دادگاه در حکم خود، خوانده را علاوه بر پرداخت اصل وجه چک، به پرداخت این هزینه ها نیز محکوم خواهد کرد.

نمونه متن دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده (برای مبالغ بالای 20 میلیون تومان)

در ادامه، یک نمونه متن دادخواست برای مطالبه وجه چک ثبت نشده ارائه شده است. لازم است این متن با توجه به اطلاعات دقیق پرونده و مبلغ چک، ویرایش و تکمیل گردد.

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت خوانده یا محل صدور چک یا محل انجام تعهد]

با سلام و احترام،

احتراماً به استحضار عالی می رساند:

اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به کد ملی [کد ملی خواهان] و به نشانی [آدرس کامل خواهان]، به موجب یک فقره چک صیادی به شماره [شماره یکتای چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک به عدد] ریال (معادل [مبلغ چک به حروف] تومان) و به تاریخ [تاریخ سررسید چک]، از خوانده محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر خوانده] به کد ملی [کد ملی خوانده] و به نشانی [آدرس کامل خوانده]، طلبکار می باشم. (تصویر و اصل چک ضمیمه است)

متأسفانه، خوانده محترم مطابق با الزامات قانون جدید صدور چک، نسبت به ثبت اطلاعات این چک در سامانه یکپارچه صیاد اقدام ننموده اند و به همین دلیل، اینجانب پس از مراجعه به بانک، موفق به وصول وجه چک و همچنین دریافت گواهی عدم پرداخت نگردیده ام. مرجع بانکی نیز گواهی «عدم ثبت چک در سامانه صیاد» را صادر نموده که تصویر آن نیز ضمیمه دادخواست می باشد.

نظر به اینکه چک مورد نظر به دلیل عدم ثبت در سامانه صیاد، از اعتبار سند تجاری خارج شده و صرفاً به عنوان یک سند عادی دال بر بدهی خوانده تلقی می گردد و علی رغم مراجعات مکرر و همچنین ارسال اظهارنامه رسمی مورخ [تاریخ اظهارنامه، در صورت ارسال] به شماره [شماره اظهارنامه، در صورت ارسال] (تصویر اظهارنامه و رسید ابلاغ آن ضمیمه است)، خوانده از پرداخت وجه مورد مطالبه امتناع ورزیده است.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه، صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ چک به میزان [مبلغ چک به عدد] ریال، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک (یا تاریخ مطالبه) لغایت اجرای کامل حکم، و همچنین کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده) و سایر هزینه های قانونی، مورد استدعاست.

دلایل و مستندات:

1. اصل و تصویر چک به شماره [شماره یکتای چک]
2. گواهی عدم ثبت چک از بانک
3. تصویر کارت ملی خواهان
4. تصویر اظهارنامه رسمی شماره [شماره اظهارنامه] و رسید ابلاغ آن (در صورت ارسال)
5. سایر دلایل و مستندات (در صورت وجود، مانند قرارداد، فاکتور، شهادت شهود)

با تشکر و احترام

نام و نام خانوادگی خواهان

امضاء

اشتباهات رایج در پیگیری حقوقی چک ثبت نشده و راهکارهای جلوگیری از آن ها

پیگیری چک ثبت نشده، به دلیل تفاوت های ماهوی آن با چک صیادی ثبت شده، می تواند با اشتباهاتی همراه شود که منجر به اتلاف وقت، هزینه و حتی از دست رفتن فرصت وصول وجه گردد. آگاهی از این اشتباهات رایج و راهکارهای جلوگیری از آن ها، برای هر دارنده چک ثبت نشده ضروری است.

• اصرار بر گواهی عدم پرداخت از بانک: یکی از بزرگترین و رایج ترین اشتباهات، مراجعه مکرر به بانک و اصرار بر دریافت گواهی عدم پرداخت (برگشتی) است. همانطور که پیشتر توضیح داده شد، بانک ها برای چک های ثبت نشده، گواهی عدم پرداخت صادر نمی کنند. اصرار بر این کار تنها به اتلاف وقت منجر می شود.

  راهکار: به جای گواهی عدم پرداخت، از بانک گواهی «عدم ثبت چک در سامانه صیاد» را دریافت کنید.

• تلاش برای شکایت کیفری از صادرکننده: بسیاری از افراد تصور می کنند که ثبت نکردن چک، جرمی است که می توان از طریق شکایت کیفری آن را پیگیری کرد. این تصور اشتباه است و منجر به طرح شکایت در مراجع کیفری و در نهایت، صدور قرار عدم استماع یا رد دعوا می شود.

  راهکار: مسیر پیگیری چک ثبت نشده منحصراً حقوقی است. فقط از طریق طرح دعوای مطالبه وجه سند عادی در دادگاه اقدام کنید.

• تأخیر در اقدام قانونی: تعلل در پیگیری حقوقی می تواند به ضرر دارنده چک تمام شود. هرچه زمان بیشتری بگذرد، امکان انتقال اموال توسط صادرکننده یا از بین رفتن سایر دلایل و مستندات بیشتر می شود.

  راهکار: به محض اطلاع از عدم ثبت چک و عدم وصول آن، در سریع ترین زمان ممکن نسبت به دریافت گواهی از بانک و طرح دادخواست اقدام کنید.

• عدم مشاوره با وکیل متخصص: پیچیدگی های قوانین مربوط به اسناد تجاری و آیین دادرسی مدنی، لزوم بهره گیری از مشاوره و خدمات یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری را افزایش می دهد. یک وکیل می تواند شما را در تنظیم صحیح دادخواست، جمع آوری مدارک و پیگیری مراحل دادرسی یاری دهد.

  راهکار: پیش از هرگونه اقدام، با یک وکیل متخصص در امور بانکی و چک مشورت کنید.

• نادیده گرفتن صلاحیت محلی دادگاه: عدم توجه به قواعد صلاحیت محلی دادگاه (که بر اساس محل اقامت خوانده یا محل انعقاد قرارداد تعیین می شود) می تواند منجر به ارجاع پرونده به دادگاه های دیگر و اطاله دادرسی شود.

  راهکار: قبل از ثبت دادخواست، از صلاحیت محلی دادگاه مورد نظر اطمینان حاصل کنید.

• عدم جمع آوری و نگهداری صحیح مدارک: گاهی اوقات، دارنده چک، مدارک و مستندات لازم برای اثبات ادعای خود را به درستی جمع آوری یا نگهداری نمی کند. این موضوع می تواند به ضعف پرونده و از دست رفتن دعوا منجر شود.

  راهکار: تمامی مدارک مرتبط با چک، از جمله اصل چک، گواهی بانک، اظهارنامه ها، قراردادها و هرگونه مکاتبه را به دقت جمع آوری و نگهداری کنید.

نتیجه گیری: آگاهی، کلید وصول وجه چک ثبت نشده

در نهایت، همانطور که به تفصیل بررسی شد، چک ثبت نشده قابل شکایت است و عدم ثبت آن در سامانه صیاد به معنای بی اعتبار شدن مطلق آن نیست. بلکه چنین چکی به عنوان یک سند عادی بدهی معتبر است و دارنده آن حق دارد وجه آن را از طریق مراجع قضایی مطالبه کند. با این حال، مسیر پیگیری و وصول این چک ها با مسیر وصول چک های صیادی ثبت شده، تفاوت های اساسی دارد و نیازمند شناخت دقیق قوانین و رویه های حقوقی است.

کلید موفقیت در وصول وجه چک ثبت نشده، در آگاهی کامل از وضعیت حقوقی آن، پیگیری گام به گام مراحل قانونی و اجتناب از اشتباهات رایج است. از دریافت گواهی «عدم ثبت چک در سامانه صیاد» از بانک، تا تنظیم دقیق دادخواست مطالبه وجه سند عادی و پیگیری اجرای حکم، هر مرحله از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تأخیر در اقدام، تلاش برای پیگیری های اشتباه (مانند شکایت کیفری) و عدم مشاوره با متخصصین حقوقی، می تواند به ضرر دارنده چک تمام شود و وصول مطالبات را با چالش جدی روبرو سازد. بنابراین، با اتخاذ رویکردی آگاهانه و تخصصی، می توان با اطمینان بیشتری به نتیجه مطلوب در شکایت از چک ثبت نشده دست یافت.