اگر مرد مهریه نداشته باشد چه میشود

مهریه یک حق قانونی و شرعی برای زن است که مرد با عقد نکاح، تعهد به پرداخت آن را می پذیرد. حتی اگر مرد هیچ مال و اموالی نداشته باشد، این تعهد ساقط نمی شود؛ بلکه نحوه پرداخت آن تحت شرایط قانونی و بر اساس وضعیت مالی مرد تعیین می گردد. در چنین شرایطی، قانون راهکارهایی را برای مطالبه مهریه توسط زن و همچنین دفاع از حقوق مرد پیش بینی کرده است.

دغدغه عدم توانایی مالی مرد در پرداخت مهریه، یکی از چالش های رایج حقوقی و اجتماعی در حوزه خانواده است که می تواند برای هر دو طرف، یعنی هم زن که به دنبال استیفای حق خود است و هم مرد که با بار مالی سنگین مواجه شده، اضطراب آور باشد. این شرایط اغلب با ابهامات فراوانی همراه است؛ آیا زن می تواند در صورت نداشتن اموال، مهریه اش را به طور کامل دریافت کند؟ مرد چه دفاعی در برابر مطالبه مهریه می تواند داشته باشد؟ آیا عدم توانایی مالی به معنای معافیت کامل از پرداخت است؟ این مقاله با هدف روشن کردن این ابهامات، به بررسی جامع و دقیق جوانب حقوقی مهریه، راهکارهای مطالبه آن برای زن و شیوه های دفاع قانونی برای مرد در شرایطی که اموالی برای پرداخت مهریه ندارد، می پردازد. ما سعی خواهیم کرد تا با زبانی ساده و در عین حال مستند به قوانین و رویه های قضایی، اطلاعاتی کاربردی و قابل فهم برای تمامی افراد فراهم آوریم تا گامی در جهت افزایش آگاهی حقوقی و هدایت صحیح در مسیر حل اینگونه اختلافات برداشته شود.

مهریه چیست؟ نگاهی به مبانی حقوقی

مهریه، مالی است که به موجب عقد ازدواج، بر ذمه مرد قرار گرفته و زن مالک آن می شود. این حق مالی، از لحظه انعقاد عقد دائم، به طور کامل به زن تعلق می گیرد و او می تواند هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند. ماهیت مهریه در فقه و قانون مدنی ایران، «دین» است؛ به این معنا که مرد مدیون زن بوده و پرداخت آن یک تعهد مالی است که با وقوع عقد ایجاد می شود. این تعهد، حتی در صورت فقر یا عدم توانایی مالی مرد، ساقط نمی شود، بلکه تنها نحوه و زمان پرداخت آن تعدیل می یابد.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه: تفاوت ها و پیامدها

مهریه به دو دسته اصلی تقسیم می شود که در شرایط مطالبه و پرداخت، تفاوت های اساسی دارند:

1. مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است و به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام مهریه خود را مطالبه کند. مرد نیز مکلف است بلافاصله پس از مطالبه، آن را بپردازد. در صورت عدم توانایی مرد در پرداخت یکجا، او باید دادخواست اعسار ارائه دهد تا دادگاه برای او تقسیط مهریه تعیین کند.
2. مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به عبارت دیگر، زن تنها زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که مرد توانایی پرداخت آن را داشته باشد. اثبات این توانایی نیز بر عهده زن است. تفاوت عمده این دو نوع مهریه این است که در مهریه عندالاستطاعه، تا زمانی که توانایی مالی مرد اثبات نشود، امکان جلب و حبس او وجود ندارد.

فارغ از نوع مهریه، اصل بر این است که مهریه یک دین است و با فقر یا نداشتن اموال، از بین نمی رود. ماده ۱۸ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی نیز تصریح دارد که ناتوانی از پرداخت (اعسار) منجر به حبس نمی شود، اما دین بر جای خود باقی می ماند و باید در زمان مناسب پرداخت شود.

رویکردهای قانونی زن برای مطالبه مهریه در صورت عدم وجود اموال

در شرایطی که مرد هیچ مال یا اموال ثبت شده ای به نام خود ندارد، مطالبه مهریه برای زن ممکن است پیچیده به نظر برسد. با این حال، قانون راهکارهای متعددی را برای پیگیری و وصول این حق مالی پیش بینی کرده است. زن می تواند از دو طریق اصلی، یعنی اجرای ثبت یا دادگاه خانواده، برای مطالبه مهریه خود اقدام کند.

گام اول: اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

اولین گام برای مطالبه مهریه، به ویژه در شرایطی که احتمال وجود اموال پنهان یا شناسایی نشده وجود دارد، مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و سپس اداره ثبت اسناد و املاک است. این مسیر اغلب سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی است.

• مراحل و روند اجراییه:

  زن ابتدا باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن به ثبت رسیده، مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه مهریه را نماید. دفترخانه پس از بررسی و تایید، یک اجرائیه صادر می کند. سپس زن باید این اجرائیه را به دایره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت مرد یا محل ثبت اموال وی تحویل دهد.

• استعلام و شناسایی اموال:

  پس از دریافت اجرائیه، اداره ثبت اقدام به استعلام و شناسایی اموال مرد می کند. این استعلام ها شامل موارد زیر می شود:

  • املاک ثبت شده: استعلام از اداره ثبت اسناد و املاک برای یافتن هرگونه ملک (زمین، خانه، آپارتمان) به نام مرد.
  • حساب های بانکی و سپرده های مالی: استعلام از بانک مرکزی و کلیه بانک ها و موسسات مالی برای شناسایی حساب ها و موجودی آن ها. جدیدترین روش ها امکان شناسایی دقیق تر و سریع تر را فراهم می آورند.
  • خودروهای ثبت شده: استعلام از راهنمایی و رانندگی و دفاتر اسناد رسمی برای یافتن خودروهای سواری، موتورسیکلت یا هر وسیله نقلیه دیگر به نام مرد.
  • سهام بورسی و اوراق بهادار: استعلام از سازمان بورس و اوراق بهادار برای شناسایی سهام یا سایر اوراق بهادار.
  • حقوق و مزایای دریافتی: اگر مرد کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد، می توان با معرفی محل کار او، حقوق و مزایای ماهیانه وی را استعلام کرد.
• مزایا و محدودیت های اقدام از طریق ثبت:

  مزایای اصلی این روش، سرعت نسبتاً بالاتر در شناسایی و توقیف اموال و نیز هزینه های دادرسی کمتر است. همچنین، از این طریق می توان حکم ممنوع الخروجی مرد را نیز دریافت کرد. اما محدودیت اصلی آن، عدم امکان صدور حکم جلب (حبس) برای مهریه است. اگر از طریق ثبت اموالی شناسایی نشود، زن برای پیگیری های بعدی باید به دادگاه مراجعه کند.

گام دوم: پیگیری از طریق دادگاه خانواده

اگر زن از طریق اجرای ثبت موفق به شناسایی و توقیف اموالی نشد، یا از ابتدا ترجیح دهد که مسیر قضایی را انتخاب کند، می تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند.

• چه زمانی زن به دادگاه مراجعه می کند؟

  زن می تواند پس از دریافت گواهی عدم شناسایی مال از اداره ثبت، یا مستقیماً از ابتدا، دادخواست مطالبه مهریه را به دادگاه خانواده ارائه دهد. انتخاب این مسیر برای مواقعی که پیچیدگی های حقوقی بیشتر است یا نیاز به حکم جلب وجود دارد، مناسب تر است.

• اختیارات دادگاه در توقیف اموال:

  دادگاه خانواده نیز همانند اجرای ثبت، می تواند دستور استعلام اموال را صادر کند، با این تفاوت که دامنه اختیارات و ابزارهای دادگاه برای شناسایی اموال (مانند بررسی دفاتر تجاری، حسابرسی و…) گسترده تر است. اگر دادگاه به این نتیجه برسد که مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد اما از آن امتناع می کند، می تواند دستور توقیف اموال را صادر و در صورت عدم وجود اموال کافی و درخواست زن، حکم جلب تا سقف ۱۱۰ سکه را نیز صادر نماید.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، اغلب سریع تر و کم هزینه تر است، اما دادگاه خانواده اختیارات گسترده تری برای شناسایی و توقیف اموال و صدور حکم جلب دارد.

حقوق و دفاعیات مرد در مواجهه با مطالبه مهریه (و ادعای عدم توانایی)

هنگامی که زن برای مطالبه مهریه اقدام می کند و مرد مدعی عدم توانایی مالی برای پرداخت آن است، قانون برای او نیز حقوق و راهکارهای دفاعی مشخصی را پیش بینی کرده است. مهم ترین این راهکارها، تقدیم دادخواست اعسار و استناد به مستثنیات دین است.

دادخواست اعسار از پرداخت مهریه: مفهوم و اثبات

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت یکجای بدهی هایش است. در پرونده های مهریه، اگر مرد توانایی پرداخت یکجای تمام مهریه را ندارد، می تواند با تقدیم دادخواست اعسار به دادگاه، از دادگاه بخواهد که مهریه را به صورت قسطی پرداخت کند. باید توجه داشت که اعسار، به معنای ساقط شدن مهریه نیست، بلکه تنها نحوه و زمان پرداخت آن را تعدیل می کند.

مدارک لازم برای اثبات اعسار: اثبات اعسار بر عهده مرد است و او باید مدارک و شواهد کافی را به دادگاه ارائه دهد. این مدارک شامل موارد زیر می شود:

• استشهادیه کتبی: مرد باید از حداقل دو شاهد معتبر (که از وضعیت مالی او آگاهی کامل دارند) استشهادیه کتبی تهیه کند. این شهود باید در دادگاه حاضر شده و صحت اظهارات خود را تایید کنند.
• لیست کامل اموال: مرد باید لیست دقیق و کاملی از تمامی اموال منقول (مانند خودرو، موجودی حساب بانکی، سهام) و غیرمنقول (مانند ملک، زمین) خود، به همراه هرگونه درآمد و حقوق دریافتی را به دادگاه ارائه دهد. این لیست باید شامل هرگونه مال و درآمدی باشد، حتی اگر کم باشد.
• لیست کامل بدهی ها و تعهدات مالی دیگر: ارائه مستنداتی دال بر وجود سایر بدهی ها، اقساط وام، نفقه فرزندان یا سایر تعهدات مالی می تواند در اثبات اعسار مؤثر باشد.
• فیش حقوقی یا مدارک شغلی: برای کارمندان، فیش حقوقی و برای مشاغل آزاد، هرگونه سند دال بر میزان درآمد (مانند پروانه کسب، دفاتر مالی) می تواند به عنوان مدرک ارائه شود.

روند رسیدگی دادگاه: دادگاه پس از دریافت دادخواست اعسار و بررسی مدارک، شهود را احضار کرده و اظهارات آن ها را استماع می کند. همچنین تحقیقات لازم را از مراجع ذی ربط (مانند ادارات ثبت، بانک ها و…) انجام می دهد. در صورت احراز اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل یک پیش قسط (معمولاً چند سکه) و سپس اقساط ماهانه خواهد بود که میزان آن با توجه به توانایی مالی مرد و وضعیت معیشتی او تعیین می شود.

مستثنیات دین: اموالی که قابل توقیف نیستند

مستثنیات دین به اموالی گفته می شود که طبق قانون، حتی در صورت بدهکاری فرد، قابل توقیف برای پرداخت دین نیستند. هدف از این قانون، حفظ حداقل معیشت و کرامت انسانی بدهکار است تا او بتواند به زندگی عادی خود ادامه دهد و از چرخه اقتصادی خارج نشود. مصادیق دقیق مستثنیات دین شامل موارد زیر است:

• منزل مسکونی در شأن: منزلی که مورد نیاز عرفی و متناسب با شأن اجتماعی مرد و افراد تحت تکفل او باشد، قابل توقیف نیست. تعیین شأن نیز بر عهده دادگاه است.
• اثاثیه ضروری زندگی: وسایل و لوازم ضروری زندگی که برای ادامه حیات اولیه لازم است، مانند یخچال، اجاق گاز، سرویس خواب، قابل توقیف نیستند.
• ابزار کار و وسایل کسب: ابزار و وسایلی که برای امرار معاش و کسب درآمد مرد ضروری است (مثلاً یک خودرو برای راننده تاکسی، یا ابزار فنی برای یک استادکار) جزء مستثنیات دین محسوب می شوند.
• کتب و ابزار علمی و پژوهشی: برای افراد اهل علم و پژوهش، کتب و ابزارهایی که برای فعالیت های علمی و پژوهشی آن ها ضروری است، قابل توقیف نیست.
• مقداری از وجه نقد: مبلغی از وجه نقد که برای امرار معاش ماهانه مرد و افراد تحت تکفل او لازم است، قابل توقیف نیست.

اهمیت شأن مرد در تعیین مستثنیات دین بسیار بالاست. دادگاه با توجه به وضعیت اجتماعی، شغلی، تحصیلات و عرف جامعه، تعیین می کند که چه اموالی جزء مستثنیات دین محسوب می شوند.

عواقب عدم تقدیم دادخواست اعسار یا عدم اثبات آن

اگر مرد پس از مطالبه مهریه و صدور حکم قطعی پرداخت، در مهلت قانونی (معمولاً یک ماه پس از ابلاغ حکم) دادخواست اعسار ندهد، یا دادخواست اعسار او توسط دادگاه رد شود (یعنی دادگاه تشخیص دهد که توانایی پرداخت دارد ولی امتناع می کند)، آنگاه زن می تواند درخواست صدور حکم جلب (حبس) برای مهریه را مطرح کند. این حکم جلب تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن قابل اجراست. اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، برای مازاد آن امکان جلب وجود ندارد.

در سال های اخیر، با هدف کاهش جمعیت زندان ها و توجه به حقوق بدهکاران معسر، رویکردهای نوین قضایی و بخشنامه هایی از سوی قوه قضائیه صادر شده که تمایل به استفاده از راهکارهای جایگزین حبس مانند پابند الکترونیک یا نظارت الکترونیکی، به ویژه برای بدهکارانی که واقعاً ناتوان مالی هستند، دارد. با این حال، اصل امکان جلب برای ۱۱۰ سکه اول در صورت عدم اثبات اعسار، همچنان پابرجاست.

راهکارهای دیگر برای زن در صورت عدم پرداخت یا اعسار مرد

حتی در صورتی که مرد اموال کافی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا نداشته باشد یا دادخواست اعسار او پذیرفته شود، زن همچنان می تواند از راهکارهای قانونی دیگری برای پیگیری و وصول مهریه خود استفاده کند. این راهکارها شامل اعمال فشار قانونی و توقیف منابع درآمدی آتی مرد می شود.

ممنوع الخروج کردن زوج

یکی از اقداماتی که زن می تواند در صورت عدم پرداخت مهریه انجام دهد، درخواست ممنوع الخروجی مرد است. این درخواست هم می تواند از طریق اجرای ثبت (در مراحل اولیه مطالبه مهریه) و هم از طریق دادگاه (پس از صدور حکم قطعی مهریه) ارائه شود.

• شرایط و مراحل: زن باید با مراجعه به مرجع مربوطه و ارائه مدارک مطالبه مهریه، درخواست ممنوع الخروجی مرد را بدهد. دادگاه یا اداره ثبت پس از بررسی، حکم ممنوع الخروجی را به اداره گذرنامه اعلام می کند.
• مدت زمان و نحوه رفع ممنوع الخروجی: ممنوع الخروجی تا زمانی که تکلیف مهریه مشخص نشده یا مرد با زن به توافق نرسیده باشد، پابرجا می ماند. مرد می تواند با پرداخت مهریه، ارائه تضمین کافی (مانند تودیع وثیقه) یا اثبات اعسار و تعیین تکلیف اقساط، نسبت به رفع ممنوع الخروجی خود اقدام کند.

توقیف حقوق و دستمزد مرد

اگر مرد شاغل باشد و حقوق ثابت یا متغیر دریافت کند، زن می تواند از دادگاه درخواست توقیف بخشی از حقوق و دستمزد او را برای پرداخت مهریه بدهد. این راهکار، به ویژه در مواردی که مرد اموال دیگری به نام خود ندارد، بسیار مؤثر است.

• میزان توقیف: طبق قانون، میزان توقیف از حقوق مرد متفاوت است:
  • اگر مرد مجرد یا بدون فرزند باشد، تا یک چهارم حقوق او قابل توقیف است.
  • اگر مرد متأهل و دارای فرزند باشد، تا یک سوم حقوق او قابل توقیف است.
• روند اجرایی و نحوه اقدام: زن با ارائه درخواست به دادگاه و معرفی محل کار مرد، می تواند دستور کسر از حقوق را دریافت کند. دادگاه این دستور را به کارفرما ابلاغ کرده و کارفرما موظف است ماهانه مبلغ تعیین شده را از حقوق مرد کسر و به حساب دادگاه یا زن واریز نماید.

پیگیری و توقیف اموال آینده مرد

یکی از نکات مهم در مورد مهریه این است که این دین، از بین نمی رود و حتی اگر مرد در حال حاضر مالی نداشته باشد، زن می تواند امید به توقیف اموال آتی او داشته باشد. این اموال می تواند شامل:

• ارث: اگر مرد در آینده از والدین یا سایر بستگان خود ارث ببرد، زن می تواند سهم الارث او را شناسایی و برای مطالبه مهریه توقیف کند.
• خرید ملک یا وسایل نقلیه جدید: اگر مرد در آینده ملکی خریداری کند یا خودرویی به نام خود ثبت نماید، این اموال نیز قابل توقیف هستند.
• راه اندازی کسب وکار و افزایش درآمد: در صورت بهبود وضعیت مالی مرد و راه اندازی کسب وکار جدید، امکان توقیف درآمدهای حاصله یا اموال به دست آمده از آن وجود دارد.

برای پیگیری این موارد، ثبت اجرای احکام مهریه بسیار اهمیت دارد. این اقدام به زن اجازه می دهد تا به محض اطلاع از تملک اموال جدید توسط مرد، برای توقیف آن ها اقدام کند و این حق مطالبه مهریه را برای آینده حفظ نماید.

معامله به قصد فرار از دین

در برخی موارد، مرد برای فرار از پرداخت مهریه، عمداً اقدام به انتقال اموال خود به نام دیگران (مانند اعضای خانواده یا دوستان) می کند. این عمل در قانون تحت عنوان معامله به قصد فرار از دین شناخته شده و دارای پیامدهای حقوقی سنگینی برای مرد است.

• چگونه زن می تواند اثبات کند؟

  اثبات اینکه معامله ای با قصد فرار از دین صورت گرفته، بر عهده زن است. این اثبات می تواند از طریق دلایلی مانند زمان انجام معامله (نزدیک به زمان مطالبه مهریه)، رابطه خانوادگی نزدیک بین فروشنده و خریدار، یا عدم پرداخت ثمن واقعی معامله صورت گیرد. دادگاه با بررسی شواهد و قرائن، در این خصوص تصمیم گیری می کند.

• پیامدهای حقوقی:

  در صورت اثبات معامله به قصد فرار از دین، دادگاه حکم به ابطال آن معامله را صادر می کند و اموال به حالت قبل از معامله بازگردانده شده و قابل توقیف برای مهریه می شوند. علاوه بر این، مردی که مرتکب این عمل شده باشد، ممکن است به مجازات حبس نیز محکوم شود.

ابهامات رایج حقوقی در مورد مهریه

مبحث مهریه، همواره با سوالات و ابهامات متعددی همراه است که پاسخ به آن ها می تواند دیدگاه روشنی برای زوجین و خانواده ها ایجاد کند. در این بخش به برخی از رایج ترین این ابهامات می پردازیم تا از برداشت های نادرست جلوگیری شود.

مهریه عندالاستطاعه: جزئیات بیشتر در روند مطالبه

همانطور که قبلاً ذکر شد، مهریه عندالاستطاعه نوعی از مهریه است که پرداخت آن منوط به توانایی مالی مرد است. این امر تفاوت های کلیدی در روند مطالبه ایجاد می کند:

• اثبات توانایی بر عهده زن: برخلاف مهریه عندالمطالبه که در آن اثبات عدم توانایی (اعسار) بر عهده مرد است، در مهریه عندالاستطاعه این زن است که باید توانایی مالی مرد را به دادگاه اثبات کند. این اثبات می تواند از طریق معرفی اموال، حساب های بانکی، یا منابع درآمدی مرد صورت گیرد.
• عدم امکان جلب: مهم ترین تفاوت، عدم امکان صدور حکم جلب برای مهریه عندالاستطاعه است. تا زمانی که زن نتواند توانایی مالی مرد را اثبات کند و مرد نیز از پرداخت امتناع ورزد، دادگاه حکم به حبس مرد نخواهد داد. این موضوع باعث می شود که وصول این نوع مهریه در عمل دشوارتر باشد.

آیا خیانت زن بر مهریه تأثیر دارد؟

یکی از باورهای غلط رایج در جامعه، این است که در صورت خیانت زن، حق مهریه او از بین می رود. باید به صراحت بیان کرد که خیانت زن به هیچ وجه باعث سقوط مهریه نمی شود. مهریه یک حق مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک آن می شود و این حق، مستقل از مسائل اخلاقی یا رفتارهای خارج از چارچوب خانواده است. دادگاه ها نیز بر این اصل پایبند هستند و خیانت زن را دلیلی برای عدم پرداخت مهریه یا کاهش آن نمی دانند. مجازات خیانت در قانون کیفری تعریف شده و ارتباطی به حق مالی مهریه ندارد.

تأثیر عدم تمکین زن بر مهریه

تمکین به معنای انجام وظایف زناشویی و سکونت در منزل مشترک است. اگر زن بدون دلیل موجه از تمکین خودداری کند، ناشزه محسوب می شود. اما این عدم تمکین بر حق مهریه زن تأثیری ندارد. زن ناشزه همچنان حق دریافت مهریه خود را دارد و مرد موظف به پرداخت آن است. تنها تأثیری که عدم تمکین می تواند داشته باشد، مربوط به حق نفقه و اجرت المثل ایام زناشویی است؛ به این معنا که نفقه به زن ناشزه تعلق نمی گیرد و در برخی موارد اجرت المثل نیز ممکن است به او پرداخت نشود. اما مهریه، یک دین ثابت بر عهده مرد است و با تمکین یا عدم تمکین زن، ساقط نمی شود.

مواردی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد (فسخ نکاح)

با وجود اینکه مهریه یک حق مالی ثابت برای زن است، اما در موارد بسیار محدودی ممکن است مهریه به زن تعلق نگیرد یا میزان آن کاهش یابد. این موارد بیشتر مربوط به بطلان یا فسخ نکاح قبل از وقوع رابطه زناشویی است:

• نکاح باطل: طبق ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی، اگر عقد نکاح از اساس باطل باشد و میان زوجین رابطه زناشویی نیز صورت نگرفته باشد، مهریه به زن تعلق نمی گیرد.
• فسخ نکاح: طبق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر نکاح به دلایلی (مانند عیوب خاص مرد یا زن) فسخ شود و قبل از فسخ، رابطه زناشویی بین آن ها صورت نگرفته باشد، زن مستحق دریافت مهریه نخواهد بود، مگر در مواردی خاص مثل عَنَن بودن مرد (ناتوانی جنسی) که در این صورت زن مستحق نصف مهریه خواهد بود.
• فوت زن قبل از رابطه زناشویی: در صورتی که زن پیش از وقوع رابطه زناشویی فوت کند و مهریه او نیز در عقدنامه تعیین شده باشد، مهریه ای به ورثه او تعلق نمی گیرد.

به جز موارد خاص فوق که عمدتاً به بطلان یا فسخ نکاح قبل از رابطه زناشویی مربوط می شوند، در سایر شرایط، مهریه حق مسلم زن بوده و باید توسط مرد پرداخت شود.

مهریه یک حق مالی مستقل است؛ خیانت یا عدم تمکین زن تأثیری بر اصل مهریه ندارد و تنها در موارد معدودی مانند بطلان یا فسخ نکاح، ممکن است به آن تعلق نگیرد.

توصیه های پایانی برای زوجین

مسائل مربوط به مهریه و اختلافات مالی در زندگی زناشویی، اغلب پیچیده، حساس و از نظر عاطفی سنگین هستند. مواجهه با شرایطی که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه ندارد، می تواند برای هر دو طرف دشوار باشد. با این حال، با آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی و اتخاذ رویکرد صحیح، می توان این چالش ها را به بهترین نحو مدیریت کرد.

اهمیت مشاوره حقوقی با وکیل متخصص خانواده

پیش از هر اقدامی، چه برای مطالبه مهریه و چه برای دفاع در برابر آن، مشاوره با یک وکیل متخصص در امور خانواده اکیداً توصیه می شود. یک وکیل مجرب می تواند:

• به شما در درک دقیق قوانین و رویه های قضایی کمک کند.
• با توجه به جزئیات پرونده شما، بهترین و مؤثرترین راهکار قانونی را پیشنهاد دهد.
• در جمع آوری مدارک و مستندات لازم، شما را راهنمایی کند.
• نمایندگی شما را در مراحل دادرسی به عهده گرفته و از حقوق شما به نحو شایسته ای دفاع کند.
• از انجام اشتباهاتی که می تواند منجر به طولانی شدن روند یا تضییع حقوق شما شود، جلوگیری کند.

مشاوره حقوقی نه تنها برای زوجین در شرف اختلاف، بلکه برای افرادی که قصد ازدواج دارند نیز مفید است تا با آگاهی کامل از تعهدات و حقوق خود، آینده ای روشن تر را رقم بزنند.

جمع آوری دقیق مدارک و مستندات

در هر پرونده حقوقی، به ویژه در مورد مهریه، مدارک و مستندات حرف اول را می زنند. برای زن، مدارکی مانند سند ازدواج، گواهی های عدم تمکین (در صورت وجود)، و هرگونه اطلاعاتی در مورد اموال مرد (حتی به صورت شفاهی) بسیار کمک کننده است. برای مرد نیز، جمع آوری فیش های حقوقی، اسناد مربوط به بدهی ها، استشهادیه شهود، لیست کامل اموال و هرگونه سند مالی دیگر برای اثبات اعسار ضروری است. دقت در جمع آوری و ارائه این مدارک، شانس موفقیت در پرونده را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

صبر و پیگیری در فرایندهای حقوقی

پرونده های حقوقی، به ویژه در حوزه خانواده، اغلب زمان بر هستند و نیاز به صبر و پیگیری مستمر دارند. دلسرد نشدن از طولانی شدن روند دادرسی و پیگیری منظم مراحل، کلید موفقیت در این مسیر است. هرگونه تعلل یا بی تفاوتی می تواند به ضرر شما تمام شود.

پرهیز از اقدامات غیرقانونی یا فشار آوردن غیرمنطقی

توصیه می شود که هر دو طرف از انجام اقدامات غیرقانونی، پنهان کردن اموال (توسط مرد) یا اعمال فشار روانی و غیرمنطقی (توسط زن) خودداری کنند. این اقدامات نه تنها به حل مشکل کمکی نمی کنند، بلکه می تواند منجر به بروز مشکلات حقوقی و کیفری جدید و پیچیده تر شدن پرونده شود. همواره سعی کنید در چارچوب قانون و با رعایت اخلاق، حقوق خود را پیگیری کنید.

در نهایت، باید تأکید کرد که قوانین برای حمایت از حقوق هر دو طرف وضع شده اند. مهریه، حق شرعی و قانونی زن است و مرد نیز در صورت عدم توانایی مالی، از حقوقی برای تعدیل آن برخوردار است. با آگاهی کامل و رویکرد صحیح، می توان این مسائل را به گونه ای حل وفصل کرد که کمترین آسیب را به افراد وارد آورد و عدالت تا حد امکان برقرار شود.