طبع دمنوش بادرنجبویه

گیاه بادرنجبویه که نام علمی آن ملیسا است، از خانواده ی نعناع است. بادرنجوبیه به سرعت رشد می کند و در اصل بومی مناطق جنوب اروپا، نواحی مختلف خاورمیانه و آسیای مرکزی استاین گیاه به طور طبیعی روی سیستم عصبی تاثیر می گذارد و باعث آرامش می شود.
در این مطلب  به بررسی خواص بادرنجبویه برای ریه، خواص بادرنجبویه برای پوست، خواص بادرنجبویه برای خواب، خواص بادرنجبویه برای کبد، خواص بادرنجبویه برای معده، خواص بادرنجبویه برای قاعدگی، خواص بهدرنجبویه برای میگرن، خواص بهدرنجبویه برای لاغری، فواید عرق بادرنجبویه و در نهایت مضرات بادرنجبویه می پردازیم.

گیاه شناسی

گیاه بادرنجبویه با نام علمی officinalisMellissa با نام انگلیسی Balm یا Dracocephalum (Lemon balm) و از تیره نعناع یا Lamiaceae گیاهی علفی، گلدار، یک ساله یا چندساله است. این گیاه معطر (بویی شبیه به لیمو) در زیستگاه خود بین 50 تا 100 سانتی متر رشد می کند. برگ های سبز، پهن و تخم مرغی شکل با سطح ناصاف و لبه های دندانه دار از مشخصات ظاهری اصلی گیاه بادرنجبویه است. گل های گیاه در ناحیه فوقانی و در زاویه برگ ها شکل می گیرند. غنچه های بادرنجبویه در ابتدا زرد و پس از شکوفا شدن به گل های سفید مایل به صورتی یا بنفش تبدیل می شوند. میوه به صورت چهار قسمتی پس از اتمام عمر گل به وجود می آید. بذرهای باریک و تیره بادرنجبویه تنها راه تکثیر و ازدیاد گیاه هستند.

اسامی مختلف بادرنجبویه

بادرنجبویه، بادرشبی، فرنجمشک، کروان، گل حنا، ترنجان، بادرنگبویه، وارنگ بو یا وارانوو از اسامی رایج این گیاه در نقاط مختلف ایران است. در اروپا گل های بادرنجبویه را سر اژدها می نامند که دلیل این نام شباهت شکل گل ها به سر اژدهاست. دمنوش بادرنجویه  یک گیاه درمانی است که از دیرباز برای درمان بسیار از بیماری ها استفاده می کردند. برگ های بادرنجبویه دارای عطری مانند لیمو و ظاهری شبیه نعناع است که به عنوان یک طعم دهنده در کنار چای و دمنوش ها استفاده می شود.

انواع گیاه بادرنجبویه

بادرنجبویه انواع مختلفی دارد که دو نوع آن در ایران شناخته شده است. اندازه برگ ها و رنگ گل ها این دو گونه بادرنجبویه را از هم جدا می کند. در برخی از شهرهای ایران بادرنجبویه برگ کوچک را مانند سبزی خوردن مصرف می کنند و به آن ترنجان می گویند. گل های گونه ای از این گیاه سفید و دیگری صورتی مایل به بنفش است.

زیستگاه گیاه بادرنجبویه

زیستگاه اصلی گیاه بادرنجبویه شرق مدیترانه، جنوب و مرکز اروپا، بخش هایی از ترکیه و ایران است. این گیاه دارویی بیشتر در نواحی شمالی ایران، ارتفاعات تهران، آذربایجان شرقی و غربی و نواحی شمال شرقی می روید. بادرنجبویه به صورت خودرو در مناطق کوهستانی، کنار جاده ها، پای دیوارها، حاشیه باغ ها، زیر سایه درختان جنگل و تا ارتفاع 1800 متری مشاهده می شود. این گیاه دارویی زنبورهای عسل را به خود جذب می کند. نام علمی بادرنجبویه یعنیMelissa در یونان باستان به معنای عسل بوده است.قیمت محصولات ستین امروز به کاهش یافت.
امروز به منظور بهره برداری بیشتر از بادرنجبویه برای تولید عسل، استفاده طبی و تزیینی این گیاه را در باغ ها و زمین های کشاورزی پرورش می دهند. کشورهای آلمان، چک، اسلواک، هلند، بلغارستان و مجارستان از معروف ترین تولیدکنندگان بادرنجبویه اهلی شده در دنیا هستند.

تاریخچه استفاده از گیاه بادرنجبویه

از قدیم پرورش یا برداشت گیاه بادرنجبویه در بین مردم جهان مرسوم بوده است. نام این گیاه در منابع مکتوب قدیمی یونان بارها تکرار شده است؛ حتی در میان داروهای گیاهی در قرون وسطی بادرنجبویه بیش ترین محبوبیت را داشته است. بسیاری از حکیمان طب سنتی دنیای باستان به تاثیر این گیاه دارویی در درمان مشکلات قلبی و گوارشی پرداختند. ابو علی سینا به سبب خواص بسیار خوب این گیاه روی قلب و عروق آن را مفرح قلب نامیده است. جالب است بدانید که احادیث زیادی از پیامبر اکرم (ص) و ایمه اطهار در مورد فواید درمانی گیاه بادرنجبویه موجود است. در مکارم الاخلاق، جلد 1 به نقل از پیامبر اسلام (ص) نوشته شده است: «بادرنجبویه از گیاهان بهشتی است.»

طبع گیاه بادرنجبویه

گیاه بادرنجبویه نیز مانند نعناع، پونه، آویشن و کاکوتی دارای طبع گرم و خشک است. همه گیاهان مربوط به خانواده نعناع ها مزاج گرم و خشک دارند.

خواص عرق بادرنجبویه

• ضد باکتری طبیعی

طبق تحقیقات به عمل آمده ،یکی از ویژگی های عرق بادرنجبویه ضدباکتری بودن این گیاه است. این گیاه دارویی میتواند از بدن در مقابل باکتری های عفونی حفاظت کند.

• بهبود خلق وخو و تمرکز و خواب با عرق بادرنجبویه

یکی از خواص بادرنجبویه خاصیت آرام بخشی این گیاه است. در زمان های گذشته نیز از این گیاه برای درمان اضطراب و استرس و بی خوابی استفاده می کردند.

بادرنجبویه بیش فعالی، تمرکز و تحریک پذیری در کودکان بالای 7 سال را بهبود می بخشد. بر اساس مطالعات انجام شده روی جوانان نشان داد، که استفاده از این گیاه در غذاها خلق وخو و عملکرد شناختی آنها را نیز بهبود می بخشد.

یکی دیگر از خواص خارخاسک ، بهبود کیفیت خواب، کاهش علایم بی خوابی و اختلالات خواب مخصوصا در دوران یایسگی بسیار تاثیر گذار است.

• تنظیم تیرویید پرکار

طبق تحقیقات به عمل آمده، عصاره ی بادرنجبویه باعث تنظیم پرکاری تیرویید می شود. این گیاه از اتصال برخی ترکیبات (سبب فعالیت بیش ازحد تیرویید می شوند) به گیرنده های تیرویید (به خصوص در بیماران مبتلا به گواتر) پیشگیری می کند.

• سلامت دستگاه گوارش

عصاره ی بادرنجبویه به دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی، موجب سلامت دستگاه گوارش می شود. به احتمال زیاد این گیاه قادر است از زخم معده پیشگیری کند، اما هنوز مطالعات به طورکامل انجام نشده است. شواهد دیگری نیز موجود است که نشان می دهد بادرنجبویه همچون نعناع و سنبل ختایی امکان دارد در درمان یبوست کمک کننده باشد.

• مبارزه با تبخال

تبخال درمان مشخصی ندارد، ولی بعضی از روش های درمانی می توانند تعداد دفعات تبخال زدن را کاهش دهد و فاصله ی بین آنها را طولانی تر کنند.
عصاره ی بادرنجبویه زمان بهبود تبخال را کوتاه تر می کند و همچنین فواصل بین تبخال زدن را افزایش می دهد . علایم خارش و سوزش را از بین میبرد.نکته ای که جالب است بدانید ، ویروس تبخال درصورتِ استفاده ی مکرر از بادرنجبویه نسبت به آن مقاوم نمی شود.
اثر این گیاه دارویی بر روی ویروس تبخال به ترکیبات آنتی اکسیدانی آن مثل تانِن ها و پلی فنل ها مربوط می شود.

• تقویت سیستم ایمنی بدن

گیاه بادرنجبویه موجب تحریک سیستم ایمنی بدن می شود.
دیگر ویژگی عجیب گیاه بادرنجبویه، توانایی آن در تحریک سیستم ایمنی بدن است. این گیاه سرشار از عنصر کبالت و روزمارینیک اسید است. بادرنجبویه باعث تقویت سلامت سیستم ایمنی بدن و دیواره غشای سلول ها می شود. در عین حال این گیاه دارویی قادر است با عفونت ها بجنگد و مانع از ورود باکتری و ویروس ها به سلول شود.

دیگر خواص عرق بادرنجبویه

• موجب تقویت قلب، مغز و اعصاب می گردد.
• ضد تشنج است
• ضعف عضلات را از بین می برد.
• عرق آور است.
• صفراآور است.
• ضد التهاب قوی است.
• ضربان های شدید قلب را کاهش می دهد.
• از سلول های مغزی محافظت می کند.
• گیاه بادرنجبویه قادر است با آسیب ناشی از رادیکال های آزاد مبارزه کند.
• دردها و علایمِ سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می دهد.
• عصاره بادرنجبویه در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع دو موثر است.
• موجب کاهش چین و چروک صورت می شود.