چشم بازار کار به نتایج مذاکرات/ چرا کاهش نرخ بیکاری با افزایش اشتغال همراه نبود؟

مریم فکری: تازه ترین آمارها درباره وضعیت بازار کار ایران منتشر شد که براساس آن نرخ بیکاری کاهش یافته است اما نکته ای که در میان این آمارها وجود دارد این است که با وجود کاهش نرخ بیکاری نرخ مشارکت اقتصادی و نرخ اشتغال نیز همزمان نزولی بوده است.

براساس گزارش های رسمی نرخ بیکاری زمستان ۱۴۰۳ با کاهش ۰.۸ درصدی نسبت به زمستان قبل به ۷.۸ درصد در زمستان سال ۱۴۰۳ رسیده است. با وجود این نرخ اشتغال جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر با افتی ۰.۳ درصدی به ۳۷ درصد کاهش یافته است.

در همین حال آمارها نشان می دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در کل کشور در زمستان سال ۱۴۰۳ با کاهش ۰.۷ درصدی نسبت به زمستان سال گذشته رویه رو بوده و به ۴۰.۱ درصد رسیده است.

به باور تحلیلگران اقتصادی این شرایط را به طور معمول وقتی شاهد خواهیم بود که بخشی از جمعیت فعال اقتصادی از بازار کار خارج شوند. به عبارت دیگر افرادی که پیش تر در جست وجوی کار بودند به دلایلی از ادامه جست وجو منصرف شده و در دسته «جمعیت غیرفعال اقتصادی» قرار می گیرند. این دلایل می توانند شامل دلسردی از یافتن شغل ادامه تحصیل مهاجرت بازنشستگی زودهنگام یا مسئولیت های خانوادگی باشند.

به بیان دیگر کاهش نرخ بیکاری در این حالت لزوما نشانه بهبود وضعیت اشتغال نیست بلکه می تواند نتیجه خروج افراد از بازار کار و دلسردی آنها از یافتن شغل باشد.

هیچ کار خاصی برای اشتغال نکردیم

در همین رابطه حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار کار در گفت وگو با خبرگزاری مجله برترین ها می گوید: در حوزه اشتغال مشکلات اساسی داریم. ما در حوزه اشتغال سال های سال است که دارای مشکلات مزمن هستیم؛ هم در رابطه با اشتغال زنان هم جوانان و هم فارغ التحصیلان. هیچ کار خاصی در این سال های اخیر صورت نگرفته است.

وی عنوان می کند: متاسفانه طی ۷ ۸ سال اخیر اقتصاد ایران کوچک شده و ما هر سال که جلو می رویم به دلیل عدم توسعه بازار کار شرایط سخت سرمایه گذاری در ایران و شرایط نامطلوب تولید و بی ثباتی اقتصادی هر روز امکان توسعه بازار کار سلب شده و اقتصاد ایران هر روز تحلیل می رود.

این کارشناس بازار کار می افزاید: به همین دلیل هم ظرفیت های اقتصادی که بتواند اشتغال ایجاد کند بهید در ایران شکل بگیرد؛ به خصوص برای جوانان و فارغ التحصیلان که نیازمند تحولات اساسی در مشاغل جدید و رویکردهای جدید به سمت بازار کار هستند.

حاج اسماعیلی تصریح می کند: ما در بحث ورود به اقتصاد دیجیتال استفاده از فضای مجازی اینترنت و تکنولوژی اطلاعات و به عبارتی دنیای جدید مشاغل دیجیتال دچار مشکلات اساسی داریم؛ هم به لحاظ زیرساختی و هم به لحاظ برنامه ریزی و سیاست گذاری.
بر این اساس من خوشبین نیستم که اگر اتفاق مثبت در حوزه اقتصاد روی ندهد مشکل این گروه ها حل شود و ما عوارض ناشی از آن را در تحولات اجتماعی خواهیم دید.

وی خاطرنشان می کند: در بخش فارغ التحصیلان مهاجرت نیروهای متخصص و فارغ التحصیلان دانشگاهی را همچنان شاهد خواهیم بود و در عین حال مساله اشتغال زنان بسیار پیچیده است.
 

نرخ بیکاری در بخش جوانان ناامیدکننده است

این کارشناس بازار کار تاکید می کند: وضعیت بازار کار بسیار پیچیده و سخت شده است. تا مادامی که ثبات اقتصادی ایجاد نشود امکان توسعه بازار کار و افزایش ظرفیت های اشتغال امکان پذیر نیست بنابراین کاهش نرخ بیکاری مخصوصا در بخش جوانان و فارغ التحصیلان و زنان بسیار ناامیدکننده خواهد بود.

حاج اسماعیلی می افزاید: من قبلا هم گفتم علاوه بر انتقادات متعددی که در مورد استخراج نرخ بیکاری و اشتغال وجود دارد باید به روند کند و کوچک بودن جمعیت فعال تردید جدی کرد. در همین راستا سازمان های مربوطه برای توجیه کوچک بودن جمعیت فعال کشور به مشارکت پایین طبقات اجتماعی از جمله زنان تاکید می کنند که به نظر من با توجه به مشکلات اقتصادی قابل پذیرش نیست.

چرا ۱۴۰۴ سال سختی است

حاج اسماعیلی در ادامه با اشاره به شرایط سخت اقتصادی کشور می گوید: واقعا امسال سالی متفاوت و به مراتب سخت تر از سال های گذشته است؛ به دو دلیل. اول این که تحریم ها واقعا شرایط اقتصادی را در ایران دچار مشکل اساسی کرده است. همچنین تورم بالای ۴۰ درصدی هم که چند سال است ادامه پیدا کرده وضعیت اقتصادی و فعالیت های اقتصادی و کسب وکار را در ایران با مشکلات اساسی روبه رو کرده است.

وی می افزاید: معیشت مردم و میزان درآمد آن ها نسبت به نیازهایشان واقعا دیگر دچار ناترازی بسیار گسترده شده و یک شکاف عظیمی در شرایط اقتصادی برای زندگی مردم ایجاد شده است.

این کارشناس بازار کار تصریح می کند: از طرفی توجه کنید که وضعیت اقتصادی ایران براساس ساختار اقتصادی دچار مشکلات اساسی بوده و این حتما می تواند مشکلات زیادی را برای کشور ایجاد کند چون هیچ راهکار موثری که بتواند مشکلات را برطرف کند طی دو سه دهه اخیر پیدا نشده و اقتصاد دولتی همچنان لنگان لنگان و کجدار و مریض این وضعیت را دنبال می کند.

حاج اسماعیلی عنوان می کند: چرا امسال سال سختی است؟ زیرا اگر این وضعیت ادامه پیدا کند من فکر می کنم دیگر شرایط بسیار شکننده می شود. ما دیدیم ناترازی هایی که در بخش های انرژی بانکی و صندوق های بازنشستگی ایجاد شده دولت را دچار ضعف جدی کرده و امکان مدیریت آن را برایش سخت کرده است.

وی تاکید می کند: کسری بودجه بسیار گسترده ای که دولت دارد تشدیدکننده وضعیت تورم خواهد بود و ممکن است در سال جدید حتی نتواند حداقل ها را برای مردم فراهم کند. این یک موردی است که اگر این شرایط اقتصادی ادامه پیدا کند ما سال ۱۴۰۴ را سالی استثنایی و متفاوت از سال های دیگر می توانیم تعریف کنیم.

اقتصاد کشور با نتیجه مذاکرات چشم دوخته است

این کارشناس بازار کار در ادامه می گوید: مورد دوم مذاکره بین ایران آمریکا در روزهای آینده و در سال جدید است که از همیشه مهم تر است و برای همین سال ۱۴۰۴ را سالی متمایز از سال های گذشته کرده است. تصور می کنم آینده بخش زیادی از تحولات سیاسی اجتماعی و اقتصادی ایران در آینده تحت تاثیر مذاکرات بین ایران و آمریکا خواهد بود.

حاج اسماعیلی با بیان این که غیرقابل پیش بینی است که در ماه های آینده چه اتفاقات اقتصادی خواهد افتاد می گوید: نکته این جاست که وضعیت اقتصادی بسیار سخت است و من فکر می کنم حتما باید جوانب مختلفی که می تواند تاثیرگذار بر روند کشور در سال ۱۴۰۴ باشد مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرد.

وی می افزاید: به این نکته هم می خواهم اشاره کنم که خیلی از مسایل اقتصادی اجتماعی و سیاسی در ایران در گرو مذاکرات پیش رو است. این واقعیتی است که می خواهم تاکید کنم که مذاکرات بین ایران و آمریکا در روزهای آینده در عمان نقش بسیار اساسی در تحولات اقتصادی اجتماعی و سیاسی خواهد داشت. ما حتما باید منتظر باشیم و ببینیم چه اتفاقی می افتد.

این کارشناس بازار کار همچنین تصریح می کند: در حال حاضر کارگران به نتایج مذاکرات بین ایران و آمریکا چشم دوخته اند. ناکارآمدی سازوکارهای افزایش دستمزد سالانه کارگران در مقابل افزایش سرعت تورم در اقتصاد کشور منجر به گسترش فقر در بین جامعه کارگری شده است بنابراین تصور می کنم کارگران بیش از دیگر اقشار اجتماعی به نتایج مذاکرات بین ایران و آمریکا چشم دوخته اند.

۲۲۳۲۲۵