از افطارِ خونه جا نمونی!

بدیهی است که برای حفظ و تامین نشاط اجتماعی و ایجاد شور و شعف و شادی واقعی در دل های یکایک افراد جامعه بایستی کوشید و ازجمله وظایف اصلی استان داری ها و شهرداری های کلان شهرها و هر شهر و بخش داری ها و دهیاری ها، پیاده سازی این مهم است. باید بودجه ی کافی برای این منظور، لحاظ شود و صدالبته اجرای آن بدون برنامه ریزی، فاجعه آور است. موضوع نشاط اجتماعی از چنان اهمیتی برخوردار است که مهندسان و معماران، خانه ها و آپارتمان ها را با کمک برنامه ریزی شهری می سازند تا شاید ساخت وسازها، خشک و بی روح نباشد و یا دست کم، مانع انجام صحیح فعالیت های اجتماعی شهروندان نشود. و اصولاً جایی برای انجام فعالیت های اجتماعی محاسبه و منظور می شود. و این حق مردم است که تحقق آن، بر حاکمیت، تکلیف است.

نگارنده، سومین نوروز سده ی پانزدهم خورشیدی را بنا به هر دلیل، در تهران ماند تا بتواند کمی تهران گردی کند. موزه عروسک های ملل ایران، تعطیل بود. عمارت مسعودیه هم درحالی بازدید شد که تعمیر و ترمیم و بازسازی ساختمان و شن و ماسه و مصالح ساختمانی و ابزار بنایی، بر هر نگاه نکته سنج و زاویه ی دید هر گردش گر حرفه ای غلبه داشت.

و اما در تبلیغات شهری، بیش از هر تابلویی، افطارخونه با شعار یک کاسه آش مهمان باش، چشم ها را می شست تا وقتی را غنیمت شمرده و به آن اختصاص دهی تا مبادا با گذشت دهم فروردین که آخرین روزش بود، غبطه بخوری که چرا نخورده آش، دهانت سوخت.

بالاخره روز ماقبل آخر، فرصت دست داد. همه ی صندلی ها خالی بود و بسیار حق انتخاب داشتیم. اما میزها فلزی بود و سردی هوا، مانع از انتخاب میز شد. نیمکت چوبی نزدیک چادر پذیرایی، بهترین انتخاب بود. نشستیم به انتظار. دو نفره، سه نفره، چهار نفره، گروه گروه بود که همان میزهای سرد فلزی را پر می کرد؛ به طوری که واقعاً جا نبود و هرچه به وقت شریف اذان نزدیک تر می شدی، شور و نشاط بیش تری را شاهد بودی که کم تر خانواده ای بود که با بچه یا فرزندانش نیامده باشد. برخی هم به نظر می رسید که فامیلی یا با هم محلی ها و همسایه هاشون یا دوستانشون می آمدند که خوش آمدند.

نیم ساعتی مانده بود به اذان مغرب به افق تهران و وقت افطار که یهو دیدم صف تشکیل شده؛ چه صفی! اون موقع بود که متوجه شدم تابلوی صف غذا و صف چای، شوخی نبوده و تازه فهمیدم که از مهمانی خبری نیست و مثل همیشه، نه سلف سرویس است و نه از پذیرایی و مهمان داری خبری است! خانواده زدایی! بلی! خانواده زدایی، چاشنی افطارخونه بود. چاره ای نداشتی که همراهانت را، هر که بود، رها کنی و بروی و بایستی صف آش! حالا بر فرض که آش را گرفتی… پس چای چی!؟! باید بروی صف چای هم بایستی. حالا، با چای افطار کنی یا با آش سردشده! اختیار با خودت بود. باید پیش تر، فکرش را می کردی که با هر کدام می خواستی افطار کنی باید اول در صف همان که می خواستی می ایستادی؛ آش یا چای! از حواشی بگذرید که خود همین هم حاشیه است.

این بنده تا پیش از آمدن به افطارخونه، گمان می کردم واقعاً میهمان می شود و میهمان دارانی هستند که میهمان داری می کنند و آداب میزبانی می دانند و پذیرای میهمانان رمضان المبارک و بندگان خوب خدایند. تصور می کرد که خودش را جازده جای بندگان عزیز خداوند و عزیزان و بزرگوارانی هستند که پذیرایی می کنند و تو فقط کافی است خودت را به موقع، سرِ افطار به بلوار کشاورز برسانی. اما خیالی باطل در سر داشت نویسنده ی این یادداشت. ما هنوز گرفتار خودخواهی و مطرح شدن و توی بوق و کرنا کردن مسایل پیش پاافتاده و کوچک هستیم. هنوز برای مان انجام و اجرای چنین کارهایی، بسیار بزرگ می نمایاند به طوری که توقع داریم لوح تقدیر و تشکر هم دریافت کنیم.

شما می فرمایید سخت نگیر! چشم! بسنده می کنم.

صف غذا که درواقع، همان صف آش بود، به اصطلاح راه افتاد و تکانی خورد. از غالب شدن تاریکی بر روشنای روز یقین حاصل شد که اذان گفته اند و از غروب آفتاب نیز گذشته اما نه از پیش خوانی اذان خبری بود و نه از اذان مغرب. درواقع، آنان که شادی و نشاط اجتماعی را بهانه کرده بودند، نه پخش ربنای شجریان علیه الرحمه در آن حال و هوای ربانی، نشاط آور بود در باورشان و نه صدای اذان مرحوم موذن زاده ی اردبیلی.

اما صدای آهنگ یکنواخت تبلیغات افطارخونه قطع نشد که نشد و تا دقایقی بعد از افطار هم ادامه داشت.

این دردشناس، همین قدر می داند که از دین داری هیچ نمی دانیم. آن قدر پشتِ شیشه ی هر مغازه ای (به دروغ) نوشتیم؛ از پذیرفتن خانم های بی حجاب معذوریم که عاقبت، از آن طرف پشت بام افتادیم و هنوز هم از رو نمی رویم که به اشتباه سیاست کردیم. دین زدایی، شاخ و دم ندارد که! به همین سادگی! اولین افطارمونو بی اذان گذراندیم ولی با آش!

شوربختانه، روزانه، بیش از یک میلیارد وعده ی غذایی، هدررفت غذاهای مازاد رستوران ها و هتل ها و غذاکده ها و قصابی ها و سبزی فروشی ها و خرده فروشی ها و خصوصاً خانواده ها و خانه های دنیا است که دور ریخته می شود. و عدد گرسنگان هم که از گرسنگی رنج می برند و محتاج یک وعده غذا هستند، بیش از هشت صدمیلیون نفر در جهان حاضر است.

آقای شهردار! به مردمان گرسنه غذا نمی دهی. اگر نمی توانی از جیب خود مردم، مردم را به یک کاسه آش مهمان کنی، افطاری نده! اگر نمی توانی، خانواده پراکنی نکن! به دین مردم هم کاری نداشته باش. دین زدایی نکن! به یقین، چنین قصدی نداشتید اما مصداق آشکار دین زدایی است چنان رفتاری.

مگر چند ماه در سال، رمضان المبارک داریم؟ مگر نه این که هر سی سال، رمضان المبارک با نوروز باستانی تلاقی می کند؟ چرا نمی توانیم با برنامه و حرفه ای رفتار کنیم.

شادی و نشاط، جزو حقوق ابتدایی جامعه است هم چنان که اخلاق انسانی نیز حکم می کند حقوق اجتماعی را احترام کنیم. مردم، بدون تردید، شادی و نشاط اجتماعی را از مسوولان شهری طلبکارند ولیکن به این بهانه، نمی خواهند که شور معنوی و شعف روحانی و نشاط دینی شان مخدوش شود؛ هرگز!

شاید هم وجه تسمیه ی افطارخونه این بوده که افطار بریم خونه! و از افطارِ خونه جا نمونی!

………………………………………

*. مدرس دانشگاه و پژوهش گر مسایل حقوقی Tajgar.reza@gmail.com

از افطارِ خونه جا نمونی!