تفاوت پولیفت و چین بلاک چیست؟

به گزارش شاهین سازه، دو مورد از پرکاربردترین ابزارها برای جابجایی بار پولیفت و چین بلاک هستند. شاید در نگاه اول این دو وسیله شبیه به هم به نظر برسند اما در واقع تفاوت های کلیدی بین آنها وجود دارد که در انتخاب ابزار مناسب برای هر کار بسیار مهم است. به طور خلاصه چین بلاک برای بلند کردن عمودی بارهای سنگین به صورت مستقیم و با دقت کم تر ایده آل است در حالی که پولیفت ابزاری همه کاره تر است که علاوه بر بلند کردن برای کشیدن جابجایی و محکم کردن بارها در زوایای مختلف و با دقت بیشتر به کار می رود. در این مقاله به بررسی دقیق تر این تفاوت ها اصول عملکرد کاربردها نکات فنی و استانداردهای مربوط به پولیفت و چین بلاک می پردازیم تا به شما در انتخاب ابزار مناسب برای نیازهایتان کمک کنیم.

چین بلاک چیست و چگونه کار می کند؟

چین بلاک که به نام های جرثقیل زنجیری دستی یا لیفت زنجیری نیز شناخته می شود یک ابزار مکانیکی ساده و قدرتمند است که برای بلند کردن بارهای سنگین به صورت عمودی طراحی شده است. اصول کارکرد چین بلاک بر اساس مزیت مکانیکی استوار است. مزیت مکانیکی به زبان ساده یعنی استفاده از یک نیروی کمتر برای غلبه بر یک نیروی بزرگتر. در چین بلاک این مزیت مکانیکی از طریق یک سیستم قرقره و زنجیر به دست می آید.

اجزای اصلی چین بلاک

• زنجیر بار (Load Chain) : این زنجیر مستحکم بار را تحمل می کند و از فولاد آلیاژی با کیفیت بالا ساخته می شود تا مقاومت و ایمنی لازم را داشته باشد. استانداردهای زنجیر بار نقش حیاتی در تضمین ایمنی و طول عمر چین بلاک دارند.
• زنجیر دستی (Hand Chain) : کاربر با کشیدن این زنجیر مکانیزم داخلی چین بلاک را به حرکت در می آورد و باعث بالا رفتن بار می شود.
• قرقره ها (Pulleys) : سیستم قرقره ها در داخل بدنه چین بلاک قرار دارد و نیروی کششی زنجیر دستی را به نیروی بالابر تبدیل می کند. تعداد قرقره ها و نحوه قرارگیری آن ها نسبت مزیت مکانیکی چین بلاک را تعیین می کند.
• قلاب ها (Hooks) : چین بلاک معمولاً دارای دو قلاب است : یک قلاب بالا برای اتصال به نقطه آویز (مانند تیرآهن یا جرثقیل سقفی) و یک قلاب پایین برای اتصال به بار. قلاب ها باید از جنس فولاد آهنگری شده و دارای ضریب ایمنی بالا باشند. قفل ایمنی قلاب ها از جدا شدن ناخواسته بار جلوگیری می کند.
• ترمز (Brake) : سیستم ترمز در چین بلاک نقش مهمی در حفظ ایمنی دارد. معمولاً از ترمزهای دیسکی یا ترمزهای لنت دار استفاده می شود که به صورت خودکار بار را در موقعیت دلخواه نگه می دارند و از سقوط ناگهانی آن جلوگیری می کنند.
• بدنه (Housing) : بدنه چین بلاک از اجزای داخلی در برابر آسیب های محیطی محافظت می کند و معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته می شود.

نحوه عملکرد چین بلاک

1. آماده سازی : ابتدا چین بلاک را از طریق قلاب بالایی به یک نقطه آویز مطمئن متصل کنید. سپس قلاب پایینی را به بار مورد نظر وصل کنید. اطمینان حاصل کنید که بار به درستی و ایمن به قلاب متصل شده است.
2. بالا بردن بار : برای بالا بردن بار زنجیر دستی را به سمت پایین بکشید. این عمل باعث چرخش قرقره ها و حرکت زنجیر بار می شود. هرچه زنجیر دستی بیشتر کشیده شود بار به همان نسبت بالاتر می رود.
3. پایین آوردن بار : برای پایین آوردن بار زنجیر دستی را در جهت مخالف کشیدن بالا بکشید. سیستم ترمز به طور کنترل شده بار را پایین می آورد.
4. توقف بار : وقتی دست از کشیدن زنجیر دستی برداشته شود ترمز به صورت خودکار فعال شده و بار را در موقعیت فعلی ثابت نگه می دارد.

پولیفت چیست و چه تفاوتی با چین بلاک دارد؟

پولیفت که به نام های وینچ دستی زنجیری یا تیرفور نیز شناخته می شود یک ابزار همه کاره تر نسبت به چین بلاک است. در حالی که چین بلاک عمدتاً برای بلند کردن عمودی طراحی شده پولیفت علاوه بر بلند کردن برای کشیدن جابجایی افقی محکم کردن و رگلاژ بارها نیز کاربرد دارد. تفاوت اصلی پولیفت با چین بلاک در مکانیسم عملکرد و جهت نیروی اعمالی است.

اجزای اصلی پولیفت

• زنجیر بار (Load Chain) یا سیم بکسل (Wire Rope) : پولیفت ها می توانند از زنجیر بار مشابه چین بلاک یا از سیم بکسل به عنوان عضو کششی استفاده کنند. انتخاب بین زنجیر و سیم بکسل بستگی به نوع کاربرد و شرایط محیطی دارد. سیم بکسل در برابر سایش و خوردگی مقاومت بیشتری دارد و برای کشیدن بارهای طولانی مناسب تر است در حالی که زنجیر بار انعطاف پذیری بیشتری دارد و برای بلند کردن عمودی و کارهای دقیق تر مناسب تر است.
• اهرم (Lever) : پولیفت به جای زنجیر دستی از یک اهرم برای اعمال نیرو استفاده می کند. با حرکت رفت و برگشتی اهرم مکانیزم داخلی پولیفت فعال شده و بار حرکت می کند.
• فک های گیره (Gripping Jaws) : پولیفت به جای قرقره ها از دو فک گیره برای گرفتن و حرکت دادن زنجیر یا سیم بکسل استفاده می کند. این فک ها به صورت متناوب زنجیر یا سیم بکسل را در یک جهت می گیرند و به جلو می رانند.
• مکانیزم خلاص کن (Free-Wheeling Mechanism) : پولیفت معمولاً دارای یک مکانیزم خلاص کن است که به کاربر اجازه می دهد زنجیر یا سیم بکسل را به سرعت و بدون نیاز به استفاده از اهرم آزاد کند. این ویژگی برای تنظیم سریع طول زنجیر یا سیم بکسل و آماده سازی پولیفت برای کار بسیار مفید است.
• قلاب ها (Hooks) : مشابه چین بلاک پولیفت نیز دارای قلاب های بالا و پایین برای اتصال به نقطه آویز و بار است.

نحوه عملکرد پولیفت

1. آماده سازی : پولیفت را به نقطه آویز و بار متصل کنید. مکانیزم خلاص کن را فعال کنید و زنجیر یا سیم بکسل را به طول مورد نیاز تنظیم کنید.
2. حرکت بار : اهرم پولیفت را به صورت رفت و برگشتی حرکت دهید. هر حرکت اهرم باعث می شود فک های گیره زنجیر یا سیم بکسل را به جلو برانند و بار را حرکت دهند. جهت حرکت بار (بالا پایین افقی) به جهت اعمال نیرو و نوع کاربرد بستگی دارد.
3. کنترل دقیق : پولیفت به دلیل استفاده از اهرم و فک های گیره کنترل دقیق تری بر حرکت بار نسبت به چین بلاک فراهم می کند. کاربر می تواند با تنظیم میزان حرکت اهرم بار را به صورت میلی متری جابجا کند.
4. رها کردن بار : برای رها کردن بار مکانیزم خلاص کن را فعال کنید و زنجیر یا سیم بکسل را به آرامی آزاد کنید.

تفاوت های اصلی پولیفت و چین بلاک

ویژگی	چین بلاک	پولیفت
کاربرد اصلی	بلند کردن عمودی بارهای سنگین	بلند کردن کشیدن جابجایی محکم کردن رگلاژ
مکانیسم عملکرد	سیستم قرقره و زنجیر زنجیر دستی	اهرم فک های گیره زنجیر یا سیم بکسل
جهت نیروی اعمالی	کشیدن زنجیر دستی به سمت پایین	حرکت رفت و برگشتی اهرم
کنترل بار	دقت کمتر مناسب برای بلند کردن ساده	دقت بالا مناسب برای کارهای ظریف و دقیق
کاربرد در زوایا	عمدتاً عمودی	همه جهته قابل استفاده در زوایای مختلف
سرعت عمل	معمولاً سریع تر در بلند کردن	معمولاً کندتر در بلند کردن اما دقیق تر
قابلیت حمل	معمولاً سبک تر و جمع وجورتر	معمولاً سنگین تر و بزرگ تر
قیمت	معمولاً ارزان تر	معمولاً گران تر
نگهداری	ساده تر	کمی پیچیده تر

کاربردهای صنعتی پولیفت و چین بلاک

هر دو ابزار پولیفت و چین بلاک در صنایع مختلفی کاربرد دارند اما به دلیل ویژگی های متفاوت در موقعیت های مختلفی به کار گرفته می شوند.

کاربردهای چین بلاک :

• صنعت ساخت و ساز : بلند کردن مصالح ساختمانی نصب تیرآهن ها جابجایی قالب های بتنی.
• صنعت خودروسازی : بلند کردن موتور خودرو جابجایی قطعات سنگین در خط تولید.
• صنعت انبارداری : بارگیری و تخلیه کالاها جابجایی پالت ها.
• کارگاه های صنعتی : بلند کردن و جابجایی قطعات ماشین آلات تعمیر و نگهداری تجهیزات.
• صنعت دریایی و کشتی سازی : بلند کردن و جابجایی تجهیزات کشتی تعمیرات بدنه کشتی.
• صنعت معدن : جابجایی تجهیزات معدنی بلند کردن لوله ها و کابل ها.

کاربردهای پولیفت

• صنعت برق و مخابرات : کشیدن کابل های برق و مخابرات نصب دکل های برق و مخابرات.
• صنعت نفت و گاز : نصب و تعمیر خطوط لوله کشیدن و جابجایی تجهیزات سنگین پالایشگاهی.
• صنعت جنگلداری و کشاورزی : کشیدن درختان افتاده جابجایی الوار جمع آوری محصولات کشاورزی.
• عملیات امداد و نجات : بیرون کشیدن خودروهای گیر کرده جابجایی آوار ایجاد مسیر دسترسی.
• فعالیت های آفرود و کمپینگ : بیرون کشیدن خودرو از گل و لای برپا کردن سازه های موقت.
• کارهای تاسیساتی : رگلاژ لوله ها محکم کردن اتصالات جابجایی تجهیزات سنگین تاسیساتی.

استانداردهای بین المللی و فناوری های پیشرفته

ایمنی و کیفیت در ابزارهای بالابری مانند پولیفت و چین بلاک از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین دلیل استانداردهای بین المللی متعددی برای طراحی ساخت و استفاده از این ابزارها تدوین شده است. برخی از مهم ترین این استانداردها عبارتند از :

• استاندارد ANSI/ASME B۳۰.۱۶ (ایالات متحده) : این استاندارد الزامات ایمنی برای جرثقیل های دستی زنجیری (چین بلاک) و بالابرهای اهرمی (پولیفت) را مشخص می کند.
• استاندارد EN ۱۳۱۵۷ (اروپا) : این استاندارد الزامات ایمنی برای جرثقیل های دستی بالابرهای دستی و بالابرهای برقی را پوشش می دهد.
• استاندارد AS ۱۴۱۸.۲ (استرالیا) : این استاندارد الزامات ایمنی برای جرثقیل ها بالابرها و وینچ ها را تعیین می کند.
• استاندارد CSA Z۱۵۰ (کانادا) : این استاندارد الزامات ایمنی برای جرثقیل های موبایل و بالابرها را شامل می شود.

فناوری های پیشرفته در پولیفت و چین بلاک

• پولیفت و چین بلاک های برقی : برای افزایش سرعت و سهولت کار مدل های برقی پولیفت و چین بلاک نیز تولید شده اند که با استفاده از موتور الکتریکی کار می کنند.
• پولیفت و چین بلاک های بادی (پنوماتیک) : این مدل ها برای محیط های قابل اشتعال و انفجار مناسب هستند و با استفاده از هوای فشرده کار می کنند.
• سیستم های کنترل بار هوشمند : برخی از مدل های پیشرفته پولیفت و چین بلاک مجهز به سیستم های کنترل بار هوشمند هستند که امکان نظارت دقیق بر وزن بار و جلوگیری از بارگذاری بیش از حد را فراهم می کنند.
• مواد سبک و مقاوم : استفاده از آلیاژهای آلومینیوم و مواد کامپوزیتی در ساخت بدنه و اجزای پولیفت و چین بلاک باعث کاهش وزن و افزایش مقاومت آن ها شده است.
• طراحی ارگونومیک : طراحی ارگونومیک دسته ها و اهرم های پولیفت و چین بلاک باعث کاهش خستگی کاربر و افزایش بهره وری می شود.

نکات فنی مهم در انتخاب و استفاده از پولیفت و چین بلاک

• ظرفیت باربری (WLL – Working Load Limit) : مهم ترین نکته در انتخاب پولیفت و چین بلاک توجه به ظرفیت باربری آن ها است. ظرفیت باربری باید متناسب با وزن باری باشد که قرار است بلند شود. هرگز از پولیفت و چین بلاک با ظرفیت کمتر از وزن بار استفاده نکنید.
• طول زنجیر یا سیم بکسل (Lift Height) : طول زنجیر یا سیم بکسل باید متناسب با ارتفاع بالابری مورد نیاز باشد.
• نوع زنجیر یا سیم بکسل : نوع زنجیر یا سیم بکسل باید با توجه به شرایط محیطی و نوع کاربرد انتخاب شود. برای مثال زنجیرهای گالوانیزه در برابر خوردگی مقاوم تر هستند و برای محیط های مرطوب مناسب ترند.
• ضریب ایمنی (Safety Factor) : پولیفت و چین بلاک باید دارای ضریب ایمنی مناسب باشند. ضریب ایمنی معمولاً بین ۴ : ۱ تا ۵ : ۱ است به این معنی که ابزار باید قادر به تحمل باری ۴ تا ۵ برابر ظرفیت باربری اسمی خود باشد.
• بازرسی و نگهداری دوره ای : پولیفت و چین بلاک باید به طور دوره ای توسط افراد متخصص بازرسی و نگهداری شوند. بازرسی شامل بررسی زنجیر قلاب ها ترمز اهرم و سایر اجزا است. روغن کاری منظم زنجیر و اجزای متحرک به افزایش طول عمر و کارایی ابزار کمک می کند.
• آموزش و ایمنی : کاربران باید آموزش های لازم برای استفاده صحیح و ایمن از پولیفت و چین بلاک را دیده باشند. رعایت نکات ایمنی مانند استفاده از دستکش و کلاه ایمنی جلوگیری از قرار گرفتن زیر بار معلق و عدم استفاده از ابزار آسیب دیده ضروری است.

نتیجه گیری

در نهایت انتخاب بین پولیفت و چین بلاک به نوع کار شرایط محیطی و نیازهای کاربر بستگی دارد. چین بلاک برای بلند کردن عمودی بارهای سنگین در محیط های کارگاهی و صنعتی که دقت بالایی مورد نیاز نیست یک انتخاب اقتصادی و کارآمد است. پولیفت با قابلیت های چندگانه و کنترل دقیق تر ابزاری همه کاره تر است که برای کاربردهای متنوع تر و شرایط پیچیده تر مناسب تر است. با درک تفاوت های کلیدی بین این دو ابزار و رعایت نکات فنی و ایمنی می توانید انتخاب درستی داشته باشید و از ایمنی و کارایی در عملیات بالابری خود اطمینان حاصل کنید.

پرسش های متداول

۱. آیا می توان از پولیفت به جای چین بلاک برای بلند کردن عمودی بارهای سنگین استفاده کرد؟

بله پولیفت می تواند برای بلند کردن عمودی بارهای سنگین استفاده شود اما معمولاً سرعت عمل آن در مقایسه با چین بلاک کمتر است. چین بلاک برای بلند کردن عمودی سریع تر و کارآمدتر است در حالی که پولیفت کنترل دقیق تری را ارائه می دهد.

۲. کدام ابزار برای استفاده در فضای باز و شرایط آب و هوایی سخت مناسب تر است؟

هم پولیفت و هم چین بلاک می توانند در فضای باز استفاده شوند اما باید به جنس مواد سازنده و مقاومت آن ها در برابر عوامل محیطی توجه کرد. مدل های با زنجیر گالوانیزه یا سیم بکسل ضد زنگ و بدنه های مقاوم در برابر خوردگی برای استفاده در شرایط سخت مناسب ترند.

۳. چگونه می توان طول عمر پولیفت و چین بلاک را افزایش داد؟

برای افزایش طول عمر پولیفت و چین بلاک بازرسی و نگهداری دوره ای روغن کاری منظم اجزای متحرک جلوگیری از بارگذاری بیش از حد و استفاده صحیح و ایمن از ابزار ضروری است. همچنین نگهداری ابزار در محیط خشک و تمیز و دور از رطوبت و مواد خورنده به حفظ کیفیت و طول عمر آن ها کمک می کند.